Harvard Health Publishing

Η αορτή –το αγγείο μέσω του οποίου ξεκινά η μεταφορά του αίματος από την καρδιά στο σώμα–, στο σημείο όπου προβάλλει από την καρδιά, έχει εύρος λίγο μεγαλύτερο από ένα λάστιχο ποτίσματος. Το αγγείο αυτό, που έχει παχιά τοιχώματα, κάνει μια στροφή προς το επάνω μέρος της καρδιάς, δημιουργώντας ένα τόξο, και στενεύει ελαφρώς καθώς συνεχίζει την πορεία του περίπου στη μέση γραμμή του σώματος.

Όπως ισχύει για τα περισσότερα καρδιολογικά προβλήματα, το κάπνισμα και η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι δυνατόν να επιτείνουν τον κίνδυνο προβλημάτων της αορτής. Το ίδιο συμβαίνει όμως και με τα γονίδια και ορισμένες παθήσεις, οι οποίες εξασθενούν τα τοιχώματα της αορτής. Ως συνέπεια των παραπάνω, το τοίχωμα της αορτής είναι δυνατόν να «σκιστεί» (διαχωρισμός αορτής και είσοδος αίματος ανάμεσα στους χιτώνες του τοιχώματος) ή να διαταθεί (ανεύρυσμα αορτής) και πιθανόν να διαρραγεί.

Αν και η συχνότητα εμφάνισης των παθήσεων της αορτής είναι πολύ μικρότερη από πολλά είδη καρδιοπάθειας, ένα ανεύρυσμα αορτής που έχει υποστεί ρήξη είναι συχνά δυνητικά θανατηφόρο. Για τον λόγο αυτόν, η έγκαιρη ανίχνευση, παρακολούθηση και αντιμετώπιση των παθήσεων της αορτής είναι ζωτικής σημασίας. «Υπάρχει πραγματική ανάγκη για μεγαλύτερη επαγρύπνηση σχετικά με τις παθήσεις της αορτής, όχι μόνο στο γενικό κοινό, αλλά και στους γιατρούς, οι οποίοι ίσως να μην αναγνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου και τις συστάσεις για προσυμπτωματικό έλεγχο», λέει ο δρ Eric Isselbacher, ένας από τους διευθυντές του Κέντρου Θωρακικής Αορτής στο Massachusetts General Hospital. Ο ίδιος ήταν πρόεδρος της επιτροπής σύνταξης των επικαιροποιημένων κατευθυντήριων οδηγιών για τις παθήσεις της αορτής του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας / Αμερικανικής Εταιρείας Καρδιολογίας (ACC/AHA) που δημοσιεύθηκαν τον Νοέμβριο του 2022.

Είδη ανευρυσμάτων της αορτής

Περίπου το 75% των ανευρυσμάτων της αορτής παρουσιάζονται στο κέντρο του σώματος, κάτω από τους νεφρούς. Ο τύπος αυτός, που λέγεται ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ), συνήθως μεγαλώνει πολύ αργά και δεν προκαλεί συμπτώματα. Ωστόσο, στην περίπτωση που δεν έχει εντοπιστεί, μπορεί να επεκταθεί γρήγορα και να υποστεί ρήξη σχεδόν απροειδοποίητα. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος συνίσταται σε έναν υπέρηχο κοιλιακής χώρας ο οποίος πραγματοποιείται μία φορά και σύμφωνα με τις οδηγίες συνιστάται στα άτομα με τον μεγαλύτερο κίνδυνο: (1) άτομα με οικογενειακό ιστορικό ΑΚΑ, και (2) άνδρες 65 με 75 ετών που έχουν καπνίσει τουλάχιστον 100 τσιγάρα στη ζωή τους.

Τα ανευρύσματα στην περιοχή του θώρακα (ανευρύσματα θωρακικής αορτής, ΑΘΑ) κατηγοριοποιούνται με βάση τη θέση τους. Αυτά που βρίσκονται στην κατιούσα αορτή (το τμήμα της μετά το αορτικό τόξο) είναι συχνότερα σε ηλικιωμένους που είναι καπνιστές και έχουν υπέρταση. Τα ανευρύσματα της ανιούσας αορτής (του τμήματος που βρίσκεται πιο κοντά στην καρδιά) συνήθως εμφανίζονται σε νεότερα άτομα και μπορεί να συνδέονται με ορισμένες γενετικές παθήσεις, μεταξύ των οποίων η διγλώχινα αορτική βαλβίδα, όπου η βαλβίδα έχει μόνο δύο πτυχές αντί για τρεις που είναι το σύνηθες. Περίπου ένα στα 100 άτομα έχει διγλώχινα αορτική βαλβίδα και οι μισοί από αυτούς εμφανίζουν διάταση της αορτής, αναφέρει ο δρ Isselbacher. (Βλ. «Ποιοι πρέπει να εξετάζονται για ανεύρυσμα θωρακικής αορτής;»)

Αβεβαιότητα σχετικά με το οικογενειακό ιστορικό

Εάν κάποιος εμφανίσει ανεύρυσμα της θωρακικής αορτής, υπάρχει πιθανότητα 20% να το εμφανίσει και ένα άλλο μέλος της οικογένειάς του. «Ορισμένοι μας λένε “νομίζω ότι ο πατέρας μου πέθανε από καρδιακή προσβολή. Έπιασε το στήθος του, κατέρρευσε και πέθανε πριν προλάβει να φθάσει στο νοσοκομείο”», λέει ο δρ Isselbacher. Χωρίς νεκροψία (κάτι που είναι πολύ ασυνήθιστο), είναι αδύνατον να γνωρίζει κανείς το υποκείμενο αίτιο, το οποίο θα μπορούσε να είναι μια ρήξη θωρακικού ανευρύσματος, προσθέτει. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες θεωρούν ότι οποιοσδήποτε έχει ανεύρυσμα και ένα μέλος της οικογένειάς του κατέληξε ξαφνικά πριν από την ηλικία των 50 ετών διατρέχει αυξημένο κίνδυνο ρήξης της αορτής.

Ο κίνδυνος ρήξης αυξάνεται καθώς το ανεύρυσμα μεγαλώνει, επομένως όσοι γνωρίζουν ότι έχουν ένα ανεύρυσμα είναι απαραίτητο να υποβάλλονται περιοδικά σε απεικονιστικές εξετάσεις ώστε να ελέγχουν το μέγεθός του. Εάν φθάσει σε ένα συγκεκριμένο όριο (το οποίο διαφέρει ανάλογα με το άτομο), μπορεί να ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης, η οποία ιδανικό θα είναι να πραγματοποιηθεί σε ένα μεγάλο ιατρικό κέντρο που διαθέτει ομάδα ειδικών στις παθήσεις της αορτής, λέει ο δρ Isselbacher.

Ποιοι πρέπει να εξετάζονται για ανεύρυσμα θωρακικής αορτής;

Ένας υπέρηχος καρδιάς (ηχωκαρδιογράφημα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό ενός ανευρύσματος της θωρακικής αορτής (ΑΘΑ), αλλά βεβαιωθείτε ότι η γνωμάτευση περιλαμβάνει μέτρηση τόσο της αορτικής ρίζας (όπου το αγγείο προβάλλει από την καρδιά) όσο και της ανιούσας αορτής, συμβουλεύει ο καρδιολόγος του Χάρβαρντ δρ Eric Isselbacher. Για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του ΑΘΑ χρησιμοποιείται επίσης η αξονική τομογραφία.

Θα πρέπει να εξεταστείτε για ανεύρυσμα της θωρακικής αορτής σε περίπτωση που:

• Έχετε διγλώχινα αορτική βαλβίδα. Έχετε υποβληθεί σε επέμβαση αντικατάστασης της διγλώχινας βαλβίδας ή έχετε έναν γονιό, αδελφό/-ή ή τέκνο με διγλώχινα βαλβίδα.

• Έχετε υποβληθεί σε επέμβαση αντικατάστασης ή αποκατάστασης μιας αορτικής βαλβίδας πριν από τα 70.

• Έχετε έναν γονιό, αδελφό/-ή ή τέκνο που έχει υποστεί ανεύρυσμα θωρακικής αορτής ή έχει υποστεί ρήξη ανευρύσματος ή διαχωρισμό αορτής.

• Έχετε σύνδρομο Marfan, σύνδρομο Loeys-Dietz (LDS), αγγειακό σύνδρομο Ehlers-Danlos (EDS), σύνδρομο Turner ή ορισμένες άλλες γενετικές παθήσεις.