Ελένη Τζαννάτου

Θα μπορούν πλέον οι γονείς των εφήβων να κοιμούνται λίγο πιο ήσυχοι; Σύμφωνα με τη Meta, ναι. Η ναυαρχίδα των social media ανακοίνωσε πριν από μερικές ώρες τούς «Teen Accounts» στο Instagram, το λανσάρισμα δηλαδή μιας σειράς από περιορισμούς για τους λογαριασμούς των εφήβων στην πλατφόρμα, που υπόσχεται ασφαλέστερη πλοήγηση για τους νεαρότερους και πιο ευαίσθητους στους κινδύνους χρήστες.

Η νέα αυτή εκδοχή του Instagram που αφορά τους χρήστες που είναι κάτω από 16 ετών –και με λιγότερους περιορισμούς για τους χρήστες μεταξύ 16 και 18 χρόνων– θα τεθεί σε εφαρμογή την ερχόμενη εβδομάδα για τους ήδη υπάρχοντες λογαριασμούς και σταδιακά μέσα στις επόμενες 60 ημέρες θα εξαπλωθεί στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά και στην Αυστραλία. Εως το τέλος της χρονιάς θα έρθει και στην Ευρωπαϊκή Ενωση και από το 2025 θα εφαρμοστεί στον υπόλοιπο κόσμο.

Τι προβλέπει το Instagram για εφήβους;

• Ολοι οι «Teen Accounts» θα είναι ιδιωτικοί: Το Instagram από προεπιλογή θα έχει «κλειστά» τα προφίλ των ανήλικων χρηστών, το περιεχόμενο των οποίων θα μπορούν να δουν μόνο οι ακόλουθοί τους.
• Οι έφηβοι θα μπορούν να αλληλεπιδράσουν μόνο με τους ακολούθους τους: Δεν θα μπορεί κάποιο άλλο προφίλ να τους κάνει tag. Αντίστοιχα, θα μπορούν να στείλουν και να λάβουν μηνύματα μόνο από χρήστες με τους οποίους συνδέονται. Οι γονείς θα έχουν με τη σειρά τους τη δυνατότητα να δουν με ποιους λογαριασμούς έχουν ιδιωτικές συνομιλίες τα παιδιά τους, χωρίς όμως να μπορούν να έχουν πρόσβαση στους διαλόγους.
• Θα βλέπουν περιορισμένο περιεχόμενο: Η Meta θα φιλτράρει το περιεχόμενο που θα εμφανίζεται στους νεαρούς χρήστες, αποκλείοντας περιεχόμενο που περιέχει βία, που προωθεί αισθητικές επεμβάσεις, αυτοτραυματισμό, την αυτοκτονία, όπως και σεξουαλικό περιεχόμενο – ακόμα και αν προέρχεται από λογαριασμούς που ακολουθούν. Επιπλέον, θα δίνεται μια νέα δυνατότητα στους ανήλικους χρήστες, να δηλώνουν μέσα από μια σειρά επιλογών τα θέματα που θα ήθελαν να βλέπουν περισσότερο στη ροή τους.
• Τέλος στις βρισιές: Με τη λειτουργία «Hidden Words» το Instagram θα φιλτράρει προσβλητικές λέξεις ή φράσεις στα σχόλια και τα ιδιωτικά μηνύματα των εφήβων, για την αποφυγή του μπούλινγκ.
• Μία ώρα την ημέρα είναι αρκετή: Οι ανήλικοι μετά από 60 λεπτά την ημέρα στην πλατφόρμα θα λαμβάνουν ειδοποίηση να βγουν από αυτήν.
• Και το κινητό θα κοιμάται: Μεταξύ 22.00 και 7.00 δεν θα κοιμούνται μόνο οι μαθητές που την άλλη μέρα έχουν σχολείο αλλά και το Instagram, που θα είναι προγραμματισμένο αυτές τις ώρες να μπαίνει σε «λειτουργία ύπνου», κόβοντας τις ειδοποιήσεις και στέλνοντας αυτόματη απάντηση στα εισερχόμενα μηνύματα.
• Μόνο οι γονείς θα αλλάζουν τις ρυθμίσεις: Για τους χρήστες κάτω των 16 ετών οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτές τις αυτόματες ρυθμίσεις θα μπορεί να γίνεται μόνο από τους γονείς, που θα μπορούν να βάλουν χρονικούς περιορισμούς στη χρήση του Instagram (πέρα από την αυτόματη ειδοποίηση στα 60 λεπτά), να το κλείνουν στα παιδιά τους σε συγκεκριμένες χρονικές ζώνες και να βλέπουν ποια είναι τα θέματα που έχουν δηλώσει πως τους ενδιαφέρουν να βλέπουν. Από τα 16 τους χρόνια και μέχρι να ενηλικιωθούν οι έφηβοι χρήστες θα μπορούν μόνοι τους να αλλάξουν τις ρυθμίσεις, αλλά οι γονείς θα έχουν δικαίωμα να επιβλέπουν τις εν λόγω αλλαγές.

Θα είναι τελικά οι έφηβοι ασφαλείς;

Ολα αυτά μοιάζουν ελπιδοφόρα στα μάτια των περισσότερων γονέων, πάντως, ο Γιώργος Κορμάς, εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, αν και επισημαίνει ότι οι εν λόγω αλλαγές είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, κρατάει μικρό καλάθι. Ασχολείται με τα εν λόγω ζητήματα από το 2007 και, παρά τα όσα προστατευτικά μέτρα ανά καιρούς ανακοινώνονται για τους ανήλικους χρήστες, θεωρεί πως «δεν έχουμε δει ακόμη έμπρακτα ένα μέτρο που να βοηθάει πραγματικά τα παιδιά».

Οπως εξηγεί, στην Ευρωπαϊκή Ενωση –άρα και στην Ελλάδα– είναι ήδη ψηφισμένος νόμος που προβλέπει πως μέχρι τα 15 έτη απαιτείται η γονική συναίνεση προκειμένου τα παιδιά να βρίσκονται στα κοινωνικά δίκτυα. «Κάτι που όμως δεν εφαρμόζεται», όπως λέει.

Η ταυτοποίηση δεν είναι τόσο εύκολη

Αναφορικά με τις νέες αλλαγές που έχει εξαγγείλει η Meta, ο ειδικός στέκεται πρώτα απ’ όλα στην ηλικιακή ταυτοποίηση. Αν και η εταιρεία εξήγγειλε πως η διαδικασία ταυτοποίησης της ηλικίας ενός εφήβου θα είναι πλέον πιο ενδελεχής, θεωρεί πως θα παραμένει μάλλον εύκολο για έναν έφηβο να «ξεγελάσει» την πλατφόρμα. «Για να πιστοποιήσει το Instagram τους εφήβους, θα πρέπει να πιστοποιεί και τους ενήλικες. Αρα θα πιστοποιούν όλους τους χρήστες και θα πάψουν να υπάρχουν ψεύτικα προφίλ;» αναρωτιέται ο Γιώργος Κορμάς, θέλοντας να υπογραμμίσει πως υπάρχει ένα γενικότερο ζήτημα ασφάλειας και πιστοποίησης στα κοινωνικά δίκτυα, που δεν έχει λυθεί πλήρως ακόμη.

Ασάφεια στην εφαρμογή των ρυθμίσεων

Ενώ η Meta είναι πολύ αναλυτική στα χαρακτηριστικά που θα έχουν αυτές οι ρυθμίσεις, δεν είναι το ίδιο επεξηγηματική σχετικά με τον τρόπο που θα τις εφαρμόσει. Εκεί είναι που ο Γιώργος Κορμάς εντοπίζει ένα μελανό σημείο για το αν και πώς όλα αυτά θα εφαρμόζονται. «Θέλουμε από αυτές τις εταιρείες να ρίξουν λίγο φως για το πώς λειτουργούν. Κάποια πράγματα τα αφήνουν στο σκοτάδι. Να μας αποτυπώσουν πώς και αν εναρμονίζονται με τα GDPR και τους εκάστοτε νόμους», σχολιάζει.

Οι ρυθμίσεις ασφαλείας δεν είναι αρκετές

Ακόμα και αν ακολουθήσουμε το καλό σενάριο, πως όλες οι νέες αυτές ρυθμίσεις στο Instagram θα εφαρμοστούν επιτυχώς, ο ειδικός μάς καλεί να δούμε και κάποιες γκρίζες ζώνες που δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν. Μπορεί ναι μεν η εφαρμογή να μπλοκάρει το εμφανώς ακατάλληλο περιεχόμενο, αλλά μπορεί συγχρόνως να φέρνει στις οθόνες των νεαρών χρηστών κεκαλυμμένες διαφημίσεις και να προωθεί πλαγίως μη επιθυμητά πρότυπα και συμπεριφορές που οι έφηβοι θα τείνουν να μιμηθούν, ένα αδιαμφισβήτητο χαρακτηριστικό της ηλικίας τους.

Ο έφηβος πάντα θα ξεφεύγει

«Τα κοινωνικά δίκτυα δίνουν την αίσθηση ελευθερίας», όπως επιβεβαιώνει και ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, και οι έφηβοι μέσα από αυτά «νιώθουν ότι είναι μεγάλοι, έχουν την αίσθηση ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα». Οταν, λοιπόν, ένας έφηβος μπει σε περιορισμό λόγου χάρη στο Instagram, αυτομάτως αυτή η γωνιά του Ιντερνετ θα του αποπνέει «σκλαβιά» και θα θέλει «να την πετάξει από πάνω του». Και όσο υπάρχουν άλλα δίκτυα εκεί έξω που προσφέρουν μεγαλύτερη ελευθερία, θα στραφεί προς αυτά. Εξάλλου, δεν είναι μόνο τα κοινωνικά δίκτυα: είναι και όλος ο υπόλοιπος παγκόσμιος ιστός, είναι ακόμα και τα βιντεογκέιμ, τα περισσότερα από τα οποία έχουν τσατ.