Γράφει η Ελευθερία Κούρταλη

Εκτός από το σημαντικό πρόβλημα της προσιτής στέγασης, οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις είναι αντιμέτωπες και με την τεράστια πρόκληση που θέτει το δημογραφικό. Εως το 2050, σε ποσοστό 60% οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης θα έχουν πληθυσμό σε ηλικία εργασίας χαμηλότερο από το επίπεδο του 2025, εκτιμά η Oxford Economics. Και οι μεγάλες πόλεις του Νότου θα αντιμετωπίσουν τα περισσότερα προβλήματα, με την Αθήνα να αναμένεται να καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, η οποία θα ξεπεράσει το 30%.

Ειδικότερα, όπως σημειώνει ο οίκος, οι πόλεις της Ευρώπης βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο, με τη στασιμότητα του πληθυσμού, την εξασθενημένη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και τη στεγαστική κρίση να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις οικονομικές προοπτικές.

Οι μέσες τιμές κατοικιών σε όλη την Ευρώπη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα την τελευταία δεκαετία. Σχεδόν το ένα τρίτο των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων βλέπουν τα επίπεδα τιμών στα ακίνητα να υπερδιπλασιάζονται, όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος της Oxford Economics, Νταν Πάρκετ, και αυτό αποτελεί σημαντική απειλή για τις προοπτικές ανάπτυξης. Παράλληλα, τα ποσοστά προσιτής στέγασης έχουν επιδεινωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι αγορές του Νότου, όπως η Λισσαβώνα, η Μαδρίτη και το Μιλάνο, έχουν δει ιδιαίτερα απότομες αυξήσεις τιμών στις κατοικίες, με παρόμοιες τάσεις να είναι εμφανείς σε Βερολίνο και Αμστερνταμ.

Πέραν όμως της στεγαστικής κρίσης, τεράστια πρόκληση για τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις αποτελεί το δημογραφικό ζήτημα. «Οι ευρωπαϊκές πόλεις πλησιάζουν σε ένα δημογραφικό σταυροδρόμι», όπως τονίζει η Oxford Economics. Τα τελευταία 25 χρόνια, ο πληθυσμός των μεγάλων πόλεων έχει σημειώσει αύξηση 19%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (8%). Ωστόσο, όπως εκτιμά ο οίκος, η αύξηση στη συνέχεια θα κινηθεί με σημαντικά βραδύτερο ρυθμό, 4,9%, έως το 2050. Η πιο ανησυχητική τάση βρίσκεται στην ανάλυση των στοιχείων. Μετά την αύξηση κατά 15% μεταξύ 2000 και 2025, ο πληθυσμός των πόλεων σε ηλικία εργασίας θα αρχίσει να συρρικνώνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2030 και μετά. Εως το 2050, σχεδόν το 60% των μεγάλων πόλεων της Ευρώπης θα έχει πληθυσμό σε ηλικία εργασίας χαμηλότερο από το επίπεδο του 2025. Και με τα ποσοστά γονιμότητας να μειώνονται και το προσδόκιμο ζωής να αυξάνεται, το προφίλ του πληθυσμού της Ευρώπης θα γεράσει, πράγμα που σημαίνει ότι οι δείκτες εξάρτησης θα αυξηθούν ραγδαία τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Η Νότια Ευρώπη είναι η περιοχή όπου η μείωση θα είναι πιο έντονη. Η σοβαρή μείωση του αγροτικού πληθυσμού αποτελεί εδώ και καιρό πολιτική ανησυχία, αλλά η προσοχή τώρα μετατοπίζεται και στις πόλεις. Μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα, η Λισσαβώνα, το Πόρτο, το Μιλάνο και η Ρώμη, προβλέπεται να βιώσουν απότομη μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, υπογραμμίζοντας ότι η δημογραφική στασιμότητα αποτελεί πρόκληση σε ολόκληρη την περιοχή που επηρεάζει τόσο τις αγροτικές όσο και τις αστικές περιοχές. Οπως εκτιμά η Oxford Economics, η Αθήνα θα βιώσει τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού σε ηλικία εργασίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, έως το 2050, η οποία θα ξεπεράσει το 30%.

«Η μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θα εντείνει την πίεση στις ήδη σφιχτές αγορές εργασίας στις πόλεις, αυξάνοντας το κόστος των επιχειρήσεων και υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα», σημειώνει ο οίκος. Οι λιγότεροι εργαζόμενοι δυσχεραίνουν επίσης τις πόλεις να αναβαθμίσουν το εργατικό δυναμικό τους, μια επείγουσα πρόκληση καθώς η Ε.Ε. επιδιώκει να προωθήσει την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Παράλληλα, οι δημογραφικές μεταβολές δημιουργούν επίσης δημοσιονομικές πιέσεις, τονίζει η Oxford Economics. Λιγότεροι εργαζόμενοι σημαίνει λιγότερα φορολογικά έσοδα, ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός συνταξιούχων εντείνει τη ζήτηση για υγειονομική περίθαλψη και κοινωνικές υπηρεσίες, τομείς που ήδη βρίσκονται υπό πίεση σε όλη την Ευρώπη. Αυτό θα πιέσει τους προϋπολογισμούς, περιορίζοντας τους πόρους για υποδομές, καινοτομία και ανάπτυξη εργατικού δυναμικού.