Την Τετάρτη που μας πέρασε είχαμε την «πρεμιέρα» από μια σειρά συνεδριάσεων της Επιτροπής Νομικών στη Βουλή για μια σειρά νομοσχεδίων, 38 μέχρι σήμερα, που θα μεταρρυθμίσουν και θα διαχωρίσουν τον ρόλο του γενικού εισαγγελέα, σε αυτόν του νομικού συμβούλου του κράτους και στον δημόσιο κατήγορο. Σημαντική αλλαγή, απαραίτητη για το κράτος δίκαιου. Πέραν των συστάσεων που έχουμε ως κράτος τόσο από την GRECO όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω των ετήσιων εκθέσεών της για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Κύπρο, εσχάτως έχουμε και καταδικαστικές αποφάσεις από το ΕΔΑΔ που υπογραμμίζουν αυτή την αναγκαιότητα.

Βεβαίως, ένας κρίσιμος κρίκος σε όλη αυτή τη συζήτηση είναι και ο τερματισμός ή ο περιορισμός του ανέλεγκτου στις αποφάσεις του γενικού εισαγγελέα ή του γενικού δημόσιου κατήγορου στο άμεσο μέλλον. Αν δεν συμπεριληφθεί και αυτή η παράμετρος, η λεγόμενη μεταρρύθμιση θα μείνει κολοβή. Είναι ίσως η πεμπτουσία όλων όσων συζητάμε. Σημαντικός ο τερματισμός των υπερεξουσιών και του διττού ρόλου που μέχρι σήμερα έχει ο εκάστοτε γενικός εισαγγελέας, σημαντικός και απαραίτητος ο περιορισμός της θητείας, αλλά το ανέλεγκτο είναι ίσως το κορυφαίο ζήτημα.

Στην πρόσφατη συνεδρίαση είναι με έκπληξη που άκουσα τον γενικό εισαγγελέα να απορρίπτει συλλήβδην την προτεινόμενη μεταρρύθμιση. Και εδώ εγείρονται μια σειρά από ερωτήματα. Το κυρίαρχο, γιατί υπέγραψε αυτά τα νομοσχέδια, αφού ο ίδιος κρίνει πως είναι αντισυνταγματικά; Προσωπικά δεν με έπεισε με την απάντησή του, πως δηλαδή επειδή είναι ισχυρή η πολιτική βούληση της κυβέρνησης για να προχωρήσει, έβαλε ένα σημείο στην αιτιολογική έκθεση που να υπονοεί πως έχει ενστάσεις, τα υπέγραψε με βαριά καρδιά. Μα ακριβώς εδώ βρίσκεται ο πυρήνας της ανεξαρτησίας του θεσμού του γενικού εισαγγελέα. Και δεν απάντησε στο υποθετικό σενάριο, πως αν τα νομοσχέδια υπερψηφιστούν ακριβώς όπως κατατέθηκαν, αν θα προτείνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να τα υπογράψει ή να τα αναπέμψει ή και να τα αναφέρει στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Όση πολιτική θέληση και αν υπάρχει στην κυβέρνηση, στα πολιτικά κόμματα και σε βουλευτές για να προχωρήσει και να ψηφιστεί αυτή η σημαντική αλλαγή, είμαστε προ των πυλών μιας μεγάλης θεσμικής κρίσης. Αυτό υποδηλώνει η στάση του γενικού εισαγγελέα. Βεβαίως το σημαντικό δεν είναι να ψηφιστεί κάτι, απλώς για να ψηφιστεί, να βάλουμε στο κουτάκι πως το κάναμε και αυτό. Το σημαντικό είναι να προχωρήσουμε ουσιαστικά σε μια μεγάλη αλλαγή που να αντέξει και στον χρόνο αλλά και σε ενδεχόμενες δικαστικές κρίσεις. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ξέρουμε πως χωρίς να έρθουν τα νομοσχέδια για τον έλεγχο των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα για την αναστολή δίωξης ή τη μη δίωξη, για τον τερματισμό του ανέλεγκτου, η συζήτηση στο κοινοβούλιο δεν πρόκειται να προχωρήσει. Από εκεί και πέρα βεβαίως, είναι κρίσιμο να αντιμετωπιστεί αυτή όλη η προσπάθεια με μεγαλοθυμία, μακριά από μικροκομματική προσέγγιση, μακριά από τον γνωστό πόλεμο χαρακωμάτων. Αυτή είναι η μάχη για την εμπέδωση και την εμβάθυνση του κράτους δικαίου στη χώρα μας.

Σε μιαν άλλη σημαντική εξέλιξη, παραδόθηκε προχθές Παρασκευή το πρώτο πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της διαφθοράς που αφορά πολιτικό πρόσωπο και προτείνει την ποινική διερεύνηση για ενδεχόμενα ποινικά αδικήματα. Σημαντική εξέλιξη, ελπίζω να τύχει σωστού, ώριμου χειρισμού. Αν η απόφαση του γενικού εισαγγελέα θα είναι αρνητική για να προχωρήσει σε ποινική ανάκριση, θα πρέπει να την αιτιολογήσει επαρκώς. Διαφορετικά, θα ενισχυθεί η συζήτηση για να δοθούν ανακριτικές εξουσίες στην Αρχή Κατά της Διαφθοράς και στην Επιτροπή Προστασίας του Αθλητισμού.

Καμία συνταγματική μεταρρύθμιση από μόνη της, όσο ισχυρή και γενναία και αν είναι, δεν θα λύσει από μόνη της όλα τα ζητήματα. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Άλλωστε για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή.

Ο Δημήτρης Μ. Δημητρίου είναι βουλευτής Λευκωσίας στον Δημοκρατικό Συναγερμό, πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών.

dmdemetriou.com