«Ο Τρελαντώνης με έπλασε ως παιδί και είναι η σειρά μου τώρα να τον αναπλάσω και να ανοίξω τον κύκλο για ένα άλλο εφτάχρονο παιδί που θα κάθεται στην πλατεία» λέει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο Παναγιώτης Λάρκου, που σκηνοθετεί την παράσταση «Τρελαντώνης» που ανεβαίνει στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Λευκωσίας και κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 9 Νοεμβρίου. Ο κ. Λάρκου λέει πως το υλικό της παράστασης και τον Τρελαντώνη τα αντιμετώπισε με την ίδια αγάπη που επιζητώ και για τον ίδιο. «Υποσχέθηκα στους συνεργάτες μου μια παράσταση ειλικρινή και χειροποίητη. Μια παράσταση που να ανήκει σε όλο τον θίασο. Και μια τέτοια έχω σκοπό να παραδώσω». Όσο για τις παιδαγωγικές μεθόδους που εκφράζει η Πηνελόπη Δέλτα μέσα από το μυθιστόρημά της «Ο Τρελαντώνης» ο Παναγιώτης Λάρκου λέει: «Η Δέλτα, τουλάχιστον όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι, πρότεινε στους κηδεμόνες να δώσουν χώρο στην προσωπικότητα των παιδιών τους να τα ακούνε λίγο πιο προσεχτικά και να τα αντιμετωπίζουν με σεβασμό. Αυτές οι αρχές πάντα πρέπει να είναι σε ισχύ».

–Πέρυσι στον ΘΟΚ σκηνοθέτησες την «Οδύσσεια» του Γκανά, φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας τον «Τρελαντώνη» της Πηνελόπης Δέλτα… Ταξιδεύεις και εσύ με τη λογοτεχνία, έχοντας ως όχημα το θέατρο;

–Όχι. Το σχήμα είναι ανάποδο. Στο θέατρο αντιμετωπίζω τη λογοτεχνία ως όχημα για να μεταφέρω απέναντι στον θεατή ένα συναίσθημα. Χρησιμοποιώ τη λογοτεχνία ως πρωτογενές υλικό από το οποίο θα αντλήσω τα απαραίτητα, για να κατασκευάσω ένα ιδεολόγημα. Να συνθέσω τα μηνύματα που επιθυμώ και να αφηγηθώ μια ιστορία. Έρχομαι τώρα να κλείσω ένα κύκλο επαφής με τη Δέλτα που άνοιξε όταν ήμουνα εφτά χρονών. Ο Τρελαντώνης με έπλασε ως παιδί και είναι η σειρά μου τώρα να τον αναπλάσω και να ανοίξω τον κύκλο για ένα άλλο εφτάχρονο παιδί που θα κάθεται στην πλατεία.

–Πώς διάβασε ο Παναγιώτης Λάρκου την Πηνελόπη Δέλτα το 2025; Σε επηρέασε η πλούσια εικονοπλαστική αφήγησή της;

–Τη διάβασα ξανά με την ιδιότητα πλέον του γονιού και μου φάνηκε τόσο διασκεδαστική όσο και τότε, κοντά σαράντα χρόνια πίσω. Αυτή τη φορά όμως δεν μπορούσα να αφεθώ ως αναγνώστης, γιατί η επίσκεψή μου είχε επαγγελματικό χαρακτήρα. Πιο πολύ σαν ερευνητής προσπαθούσα να ανιχνεύσω στοιχεία και να επιβεβαιώσω υποθέσεις. Και δεν θυμάμαι ακριβώς τη στιγμή που συνειδητοποίησα πως ο άταχτος Αντώνης σήμερα θα έχει διαγνωστεί με ένα κάρο σύνδρομα και θα του είχαμε φορτώσει διακόσιες ταμπέλες. Και το έγραψα κάτω στο χαρτί να μην ξεχάσω πως όσο και να προχώρησε η παιδαγωγική επιστήμη, τίποτα δεν είναι πολυτιμότερο για ένα παιδί από το να το κοιτάς ίσια στα μάτια και να του μιλάς με σεβασμό.

–Πώς αντιμετώπισες σκηνοθετικά την παράσταση «Ο Τρελαντώνης» και τον ήρωά της, τον Τρελαντώνη;

–Όπως κάθε φορά, η έγνοια μου ήταν να φτιάξω μια παράσταση καθαρή για τον θεατή. Μια παράσταση που να μεταμφιέζει την περιπλοκότητα της κατασκευής της σε κάτι που να φτάνει απέναντι μαλακά και αβίαστα. Δεν μου αρέσει το θέατρο που εντυπωσιάζει για χάρη του εντυπωσιασμού και μόνο. Που συγκινεί με εύκολα κλάματα και διασκεδάζει με εύκολα αστεία. Δεν μου αρέσει το θέατρο που απαιτεί από τον ηθοποιό να υποφέρει και από τον θεατή να νιώθει λίγος μπροστά στο μεγαλείο του σκηνοθέτη. Θέλω και θα επιμένω να φτιάχνω θέατρο που να κάνει τον θεατή μου να νιώθει σημαντικός. Θέλω να φτιάχνω θέατρο της ομάδας και όχι του «πρωταγωνιστή». Αντιπαθώ τους «πρωταγωνιστές». Κάνουν πολύ φασαρία. Απαιτούν δυσανάλογα μεγάλη προσοχή. Το υλικό της παράστασης και τον Τρελαντώνη τα αντιμετώπισα με την ίδια αγάπη που επιζητώ και για εμένα. Υποσχέθηκα στους συνεργάτες μου μια παράσταση ειλικρινή και χειροποίητη. Μια παράσταση που να ανήκει σε όλο τον θίασο. Και μια τέτοια έχω σκοπό να παραδώσω.

–Ένα παιδί σήμερα μπορεί να ζήσει τη ζωή του Τρελαντώνη;

–Η βασική διαφορά του Τρελαντώνη από τα παιδιά του σήμερα δεν είναι χρονική. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, η διαφορά είναι ταξική, είναι μεγάλη και παραμένει τέτοια ασχέτως χρονολογίας. Ο Αντώνης και οι κηδεμόνες του είχαν κατ’ αρχάς δομικές διαφορές και με άτομα της δικής τους εποχής. Ο Αντώνης είναι γόνος οικογένειας εφοπλιστών και η καθημερινότητά του ορίζεται από αυτό. Είναι ένα παιδί που μεγαλώνει έχοντας νταντά, μαγείρισσα και υπηρέτρια. Κάνει τις διακοπές του στην ίδια παραλία με τον βασιλιά. Η οικογένειά του δεν έχει τα προβλήματα της μέσης για την εποχή του οικογένειας. Η οικογένειά του ούτε σήμερα θα είχε κάποιο παρόμοιο με δικά μας πρόβλημα. Κανένα πρόβλημα δεν θα είχε, βασικά. Με ποιο παιδί να τον συγκρίνουμε; Ο Αντώνης δεν ανήκει στο μέσο όρο. Είναι τέκνο γνήσιο της κοινωνικής –ασχέτως εποχής– ελίτ. Φυσικά και δεν φταίει ο Αντώνης επειδή γεννήθηκε προνομιούχος. Ένα παιδί που είναι που θέλει να παίξει, να αγαπήσει και να αγαπηθεί όπως όλα. Η προσπάθεια σύγκρισης θα τον αδικήσει γιατί η πλάστιγγα γέρνει απελπιστικά υπέρ του. Ίσως θα ήταν πιο χρήσιμο να αναρωτηθούμε τι γίνεται με τους δευτερεύοντες χαρακτήρες του έργου; Γιατί σε αυτό το ταξικό φάσμα είμαστε πιο κοντά. Τα παιδιά της γειτονιάς του σήμερα, μοιάζουν με τα παιδιά της γειτονιάς του τότε;

–Οι σημερινοί γονείς/κηδεμόνες μπορούν να μοιάζουν με αυτούς περασμένων γενεών και αστικών τοπίων;

–Έκαναν και τότε οι γονείς της αστικής τάξης δύο και τρεις δουλειές για να τα βγάζουν πέρα; Έλειπαν και τότε όλη μέρα από το σπίτι; Έβγαζαν και τότε οι τράπεζες τα σπίτια της αστικής τάξης σε πλειστηριασμό; Και αν αποδειχθεί πως τα παιδιά μας είναι σε χειρότερη μοίρα από αυτά της εποχής του Αντώνη, μήπως εξακολουθούν να είναι προνομιούχα σε σχέση με άλλα παιδιά της εποχής μας; Στο κάτω κάτω τα δικά μας παιδιά δεν κοιμούνται σε υπόγεια καταφύγια, ούτε ακρωτηριάζονται από αεροπορικές επιθέσεις. Έχουν καθαρό τρεχούμενο νερό. Ζουν σε δημοκρατία και ελεύθερα. Πού σταματάει η σύγκριση; Πουθενά. Η σύγκριση με το παρελθόν δεν έχει νόημα. Η μόνη σύγκριση που για μένα έχει θετικό πρόσημο είναι η σύγκριση του πραγματικού παρόντος με το ιδανικό του. Είναι το παρόν που ζούμε το ιδανικό που επιθυμούμε για εμάς και τα παιδιά μας; Αν όχι, να το αλλάξουμε. Όχι για να μοιάζει σε ένα «παραμυθένιο χτες», αλλά για να οδηγήσει σε ένα φωτεινό αύριο.

Η Δέλτα μάς έμαθε πως δεν ήμαστε κάτι το αφύσικο

–Έχουν αλλάξει πάρα πολλά από το 1932 έως σήμερα… και φυσικά το να είσαι παιδί… δεν είναι όμως αναπόφευκτο όλα να υπόκεινται σε αλλαγές; Σε φοβίζουν οι αλλαγές;

–Προσπαθώ να μην είμαι ο τύπος του ενήλικα που με εκνεύριζε όταν εγώ ήμουν παιδί. Φυσικά και όλα υπόκεινται σε αλλαγές. Είναι κομμάτι της εξέλιξης της ζωής αναπόσπαστο. Θα αλλάξει η γλώσσα, η μόδα, τα τραγούδια, ο τρόπος επικοινωνίας. Οι αλλαγές θα επιφέρουν και τον αφανισμό συνθηκών και τρόπων στους οποίους είχαμε συνηθίσει. Δεν με φοβίζουν οι αλλαγές. Δεν με φοβίζουν όλες οι αλλαγές. Με κάποιες όμως χάνω τον ύπνο μου. Με όλη αυτή τη βία που κατακλύζει πλέον την καθημερινότητά μας φοβάμαι. Με όλη αυτή την τοξικότητα που ξεχειλίζει από τις οθόνες φοβάμαι. Με όλο αυτό το μίσος απέναντι στην αγάπη για τη γνώση και τη μόρφωση φοβάμαι. Φοβάμαι πως αυτό που ζούμε δεν είναι στ’ αλήθεια μια αλλαγή. Είναι απλώς ο τροχός που γυρίζει. Απλώς έτυχε σε αυτή τη στροφή να είμαστε εμείς οι από κάτω. Είμαστε εμείς που θα συνθλίψει η αναπόφευκτη επαφή με τον πάτο. Δεν πειράζει. Όχι, δεν με φοβίζουν οι αλλαγές. Πιότερο με φοβίζουν οι άνθρωποι που δεν θέλουν να αλλάξουνε.

–Η Πηνελόπη Δέλτα, πάντως, με τον «Τρελαντώνη» τότε εξέφραζε μία σύγχρονη παιδαγωγική αντίκριση των πραγμάτων, σήμερα εκείνα που, αφηγηματικώ τω τρόπω, εξέφραζε η συγγραφέας είναι ακόμη σε ισχύ;

–Η Δέλτα, τουλάχιστον όπως εγώ το αντιλαμβάνομαι, πρότεινε στους κηδεμόνες να δώσουν χώρο στην προσωπικότητα των παιδιών τους να τα ακούνε λίγο πιο προσεχτικά και να τα αντιμετωπίζουν με σεβασμό. Αυτές οι αρχές πάντα πρέπει να είναι σε ισχύ. Είναι βασικά προαπαιτούμενα, αν θέλει κάποιος να κρατάει ανοιχτό το κανάλι επικοινωνίας με τους νεαρούς ανθρώπους των οποίων έχει την ευθύνη της ανατροφής. Η σημαντικότερη παρακαταθήκη της δεν είναι όμως –πιστεύω– τα παιδαγωγικά της διδάγματα, αλλά η ίδια η ύπαρξη των έργων της ως αναγνώσματα. Το πολυτιμότερο παιδαγωγικά δώρο της είναι η δυνατότητα που πρόσφερε σε εμάς τους ανήλικους αναγνώστες της, να μάθουμε πως υπάρχουν παιδιά εκεί έξω που είναι σαν κι εμάς. Που κάνουν ζημιές, τούμπες και πατάνε στο σφουγγαρισμένο πάτωμα. Τρώνε κρυφά τα μπισκότα όπως εμείς. Μας έμαθε η Δέλτα πως δεν ήμαστε κάτι το αφύσικο. Με κάποιους μοιάζουμε. Δεν είμαστε μόνοι.

–Γνωρίζω πως δεν κάνεις θέατρο για παιδιά και νέους, αλλά θέατρο για όλες τις ηλικίες. Αυτή η παράσταση είναι νομίζω κατάλληλη και ως υπενθύμιση σε γονείς και κηδεμόνες ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος… και η παιδικότητα φυσική συνθήκη… ισχύει;

–Βεβαίως και ισχύει. Και η παιδικότητα είναι φυσική συνθήκη και το να είσαι χαζός και βαρετός ενήλικας στα μάτια του παιδιού σου επίσης φυσικό είναι. Αφύσικο είναι να περνάς τα Σαββατοκύριακά σου σε ανιαρές επισκέψεις που ξέρεις πως πας με το ζόρι αντί να πας με το παιδί σου να κάνεις μπούρδες στο πάρκο. Αφύσικο είναι να περνάς τον ελάχιστο χρόνο που είναι δικός σου, μπροστά στην οθόνη του κινητού σου. Αφύσικο είναι να μη θες να πας θέατρο. Αφύσικο είναι να έκλεινα χωρίς να πω ένα τεράστιο ευχαριστώ στους έξι που θα δείτε στη σκηνή επάνω: τον Αντρέα, την Ιωάννα, τον Άγγελο, την Αθηνά, την Άντρεα και τον Γιώργο που ξανασυναντηθήκαμε. Και να χαρίσω το πιο πλατύ χαμόγελο στην υπέροχη ομάδα καλλιτεχνών που στάθηκε πλάι μου από την πρώτη μέρα, μήνες πριν. Τους δύο Γιώργηδες, τον Χατζηπιερή και τον Τενέντε, την Αλεξία «κάθε μέρα δίπλα μου» Νικολάου, τη Ρέα Ολυμπίου, τον Χρίστο Χαραλάμπους και την Άντρια Μαρία Κουννά. Αφιερωμένη σε εσάς αυτή η παράσταση. Σε εσάς που είστε μεγάλα παιδιά και σε όλα τα παιδιά του κόσμου.

Πληροφορίες

Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας 2025, «Τρελαντώνης» της Πηνελόπης Δέλτα, σκηνοθεσία Παναγιώτης Λάρκου.

Παραστάσεις: Κυριακή 9 Νοεμβρίου, ώρα 10:30 & 16:30, Κυριακή 16 και 23 Νοεμβρίου, ώρα 10:30 & 16:00 και Τρίτη 30 Δεκεμβρίου, ώρα 16:30. - Εισιτήρια more.com | και το ταμείο του Δημοτικού Θεάτρου Λευκωσίας (Δευτέρα - Παρασκευή 10:00-13:00). 9, 16, 23 Νοεμβρίου, και 30 Δεκεμβρίου. Επικοινωνία 22797979 (Δευτέρα - Παρασκευή 10:00-13:00)