Πρόταση νόμου που τροποποιεί τον περί Δημόσιων Συγκεντρώσεων και Παρελάσεων νόμο του 2025, κατέθεσε η βουλευτής του ΑΚΕΛ και Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Σκοπός της πρότασης νόμου είναι «να πληροί τις προϋποθέσεις του Διεθνούς Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ)», όπως αυτές καθορίστηκαν στην πρόσφατη νομική του γνωμάτευση, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση.

Ειδικότερα, η νομική γνωμάτευση του ΟΑΣΕ ανέφερε πως ο υπό τροποποίηση νόμος περιλαμβάνει διατάξεις οι οποίες εγείρουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το διεθνές επίπεδο προστασίας του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, ως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 21 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, του άρθρου 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και το άρθρο 12 του Χάρτη των Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα πέντε σημεία στη γνωμάτευση ΟΑΣΕ

Υπενθυμίζεται πως ο ΟΑΣΕ, όπως ανακοίνωσε και η κ. Χαραλαμπίδου, ξεχώρισε τα εξής πέντε σημεία τα οποία χρειάζονται αλλαγές, προκειμένου να ανταποκρίνονται στα διεθνή πρότυπα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων:

1. Στο νομοσχέδιο υπάρχουν υπερβολικά ευρείες διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν αυθαίρετους περιορισμούς.
2. Υπερβολικές υποχρεώσεις στους διοργανωτές, οι οποίοι μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνοι για πράξεις τρίτων, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά.
3. Ασαφείς λόγοι επιβολής περιορισμών ή διάλυσης συναθροίσεων. Το νομοσχέδιο δεν παρέχει σαφείς εγγυήσεις νομιμότητας, αναγκαιότητας και αναλογικότητας.
4. Έλλειψη μηχανισμών λογοδοσίας για τις ενέργειες της Αστυνομίας και περιορισμένες δυνατότητες δικαστικής προσφυγής.
5. Δυσανάλογες ποινές συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης που μπορεί να έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα και να «παγώσουν» την άσκηση του δικαιώματος.

Τι αλλάζει στο νομοσχέδιο η πρόταση

Οι κυριότερες αλλαγές που παρατηρούνται χωρίζονται στα εξής σημεία:

• Δίνονται πιο σαφείς ορισμοί σε όρους που χρησιμοποιούνται όπως: «αυθόρμητη συγκέντρωση», «δημόσιος χώρος» και «διοργανωτής», κ.α.
• Διευκρινίζεται ο ρόλος του διοργανωτή, έτσι ώστε να μην ευθύνεται για πράξεις και/ή παραλείψεις άλλων προσώπων που καθιστούν τη συγκέντρωση ή παρέλαση μη ειρηνική.
• Μεμονωμένες πράξεις προσώπου δεν θα συνιστούν λόγο διάλυσης της συγκέντρωσης ή παρέλασης.
• Προστατεύεται το δικαίωμα των πολιτών στην αυθόρμητη συγκέντρωση και ο μη ορισμός διοργανωτή δεν συνιστά λόγο διάλυσης αυτής.
• Η Αστυνομία θα διασφαλίζει ότι η άσκηση της εξουσίας της είναι αναγκαία, κατάλληλη και ανάλογη και δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου της, διασφαλίζοντας παράλληλα την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικώς.
• Καμία διάταξη του Νόμου δεν θα αναιρεί την υποχρέωση του κράτους να σέβεται, να διασφαλίζει και να διευκολύνει αδιακρίτως την άσκηση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικώς.
• Η λήψη απόφασης για διάλυση της συγκέντρωσης ή της παρέλασης θα αποτελεί έσχατο μέτρο.
• Οποιοδήποτε πρόσωπο προβαίνει σε πράξεις βίας ή προτρέπει άλλο πρόσωπο σε χρήση βίας, με σκοπό να αλλοιώσει τον ειρηνικό χαρακτήρα της συγκέντρωσης ή της παρέλασης, είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία (3) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο αυτές ποινές.

Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αποσκοπούν στη διασαφήνιση ασαφών εννοιών της υπό τροποποίηση νομοθεσίας και στη προσθήκη των αναγκαίων ασφαλιστικών δικλίδων, ώστε να διασφαλίζεται επαρκώς η προστασία του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικώς, διαφύλαξη του οποίου αποτελεί θετική υποχρέωση του κράτους. Επιπρόσθετα, στην πρόταση νόμου καταγράφεται πως «με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις καθορίζονται ρητώς οι περιορισμοί οι οποίοι δύναται να επιβληθούν στο εν λόγω δικαίωμα, οι οποίοι θα πρέπει να πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις των αρχών της νομιμότητας, της αναλογικότητας και της αναγκαιότητας, στο πλαίσιο του επιπέδου προστασίας που έχει καθοριστεί από τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα».