Το έντονο αμερικανικό ενδιαφέρον για τη Λιβύη προδίδουν οι τελευταίες επαφές που έχουν γίνει σε διάφορα επίπεδα, με επίκεντρο την πολιτική διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων Τρίπολης και Βεγγάζης αλλά και τον ενεργειακό πλούτο της χώρας. Χθες, ο ανώτερος σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ για την Αφρική Μασάντ Μπούλος συναντήθηκε στο Παρίσι με τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ Μένφι.

Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Μπούλος αποτελεί, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «Κ», τον κεντρικό φορέα του αμερικανικού σχεδιασμού για μια τετραμερή διάσκεψη Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου και Λιβύης με στόχο την επίλυση των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στις τέσσερις χώρες, οι οποίες έχουν επικαλυπτόμενες Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ). Το σχέδιο αυτό ήταν άλλωστε και η βασική αιτία κινητοποίησης της Αθήνας, που κατέθεσε την πρόταση δημιουργίας ενός φόρουμ πέντε χωρών, των τεσσάρων παραπάνω μαζί με την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ο κ. Μένφι αποτελεί, πάντως, μια πολιτική φιγούρα που έχει τη μία από τις δύο βασικές θεσμικές ιδιότητες της Λιβύης – η άλλη είναι αυτή του Ακίλα Σάλεχ, προέδρου της Εθνοσυνέλευσης με έδρα τη Βεγγάζη. Είναι δε προφανές πως προκειμένου να υλοποιηθεί η πρωτοβουλία των ΗΠΑ, οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές στη Λιβύη θα πρέπει να συμφωνήσουν σε ενιαία εκπροσώπηση.

Το γεγονός ότι η Λιβύη παραμένει στο επίκεντρο του αμερικανικού ενδιαφέροντος πιστοποιείται και από τις πυκνές επαφές που διεξάγονται από στελέχη των ενεργειακών κολοσσών των ΗΠΑ. Προχθές, στην Τρίπολη βρέθηκαν στελέχη της Chevron, τα οποία συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης εθνικής ενότητας Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα αλλά και την ηγεσία της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (NOC) της Λιβύης.

H αντιπροσωπεία της Chevron περιελάμβανε τον αντιπρόεδρο επιχειρηματικής ανάπτυξης Φρανκ Μάουντ, τον γενικό διευθυντή επιχειρήσεων Τζόελ Κοτς και τους επικεφαλής για επιχειρήσεις σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου Ντάνιελ Χιπ και Κένεθ Ντέιβις. Η «Κ» έχει εγκαίρως και εκτενώς αναφερθεί στην προσπάθεια της Chevron να επιστρέψει στη Λιβύη, με σκοπό να πραγματοποιήσει έρευνες και γεωτρήσεις όχι μόνο στην ξηρά αλλά και σε υπεράκτια οικόπεδα της χώρας.

Τουρκικές κινήσεις

Το εξαιρετικά εντατικό παρασκήνιο στη Λιβύη παρακολουθεί από κοντά η Τουρκία. Ο πρέσβης της Τουρκίας στην Τρίπολη Γκιουβέντς Μπεγκίτς επισκέφθηκε λίγο πριν από αυτές τις αμερικανικές επαφές, και συγκεκριμένα στις 27 Οκτωβρίου, τον αρμόδιο υπουργό Πετρελαίου της κυβέρνησης της Τρίπολης Καλίφα Αμπντούλ Σαντίκ με μια γενική ατζέντα συνεργασίας. Υπενθυμίζεται ότι το καλοκαίρι που πέρασε η Τρίπολη παραχώρησε στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) δύο οικόπεδα, τα οποία βρίσκονται νοτίως της μέσης γραμμής (όπως την αντιλαμβάνεται η Ελλάδα με βάση τον νόμο Μανιάτη) ανάμεσα στη Λιβύη και στην Κρήτη.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει κινητικότητα, με τελευταίο παράδειγμα την κύρωση από την πλευρά του Λιβάνου της συμφωνίας του 2007 για συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων συνόρων με την Κυπριακή Δημοκρατία, μάλιστα με τρόπο που οριστικοποιείται και το τριμερές όριο με εκείνη του Ισραήλ (είχε συμφωνηθεί ανάμεσα σε Ιερουσαλήμ και Βηρυτό τον Οκτώβριο του 2022). Στο άλλο σημείο όπου συναντώνται τα συμφέροντα και τρίτου μέρους, δηλαδή με τη Συρία, γίνεται αναφορά για ανάγκη οριοθέτησης στο μέλλον.

Το υπουργικό συμβούλιο του Λιβάνου υπό τον πρόεδρο της χώρας Ζοζέφ Αούν ενέκρινε στις 23 Οκτωβρίου τη συμφωνία του 2007, μια εξέλιξη που αποτέλεσε απότοκο της εντατικής διπλωματικής προσπάθειας που ακολούθησε από τον περασμένο Ιούλιο, όταν ο κ. Αούν επισκέφθηκε την Κύπρο. Από την πλευρά της Κύπρου, βασικός διαπραγματευτής ήταν ο διοικητής της Κυπριακής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ) Τάσος Τζιώνης, από τα πλέον έμπειρα στελέχη του διπλωματικού σώματος της χώρας.

Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, το επόμενο βήμα θα γίνει με συνάντηση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη με τον ομόλογό του Ζοζέφ Αούν, προκειμένου να υπογραφούν τα διατάγματα κύρωσης της συμφωνίας, τα παραρτήματα της οποίας θα κατατεθούν, κατά τα ειωθότα, στη συνέχεια στον ΟΗΕ.

Το οικόπεδο «8» του Λιβάνου

Και σε αυτή την περίπτωση έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο η ενεργειακή διάσταση. Το ίδιο υπουργικό συμβούλιο που αποφάσισε την κύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης προχώρησε και στην έγκριση για άδεια ερευνών στο οικόπεδο «8» του Λιβάνου στο τριεθνές κονσόρτσιουμ Γαλλίας, Κατάρ και Ιταλίας (Total, Qatar Energy, ENI).

Το οικόπεδο «8» βρίσκεται βεβαίως κοντά στα σύνορα με το Ισραήλ, ωστόσο η συμφωνία Κύπρου – Λιβάνου έχει και πολύ σημαντική ενεργειακή διάσταση. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να επισκεφθεί τη Λευκωσία ο υπουργός Ενέργειας του Λιβάνου Τζο Σάντι προκειμένου να συζητήσει, μεταξύ άλλων, την προοπτική ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο.

Στην Τουρκία, κάποιοι κύκλοι θεωρούν ότι η συμφωνία Κυπριακής Δημοκρατίας – Λιβάνου αποτελεί απότοκο μεσολάβησης των ΗΠΑ, οι οποίες άλλωστε πιέζουν τη Βηρυτό και για άλλες δράσεις, εν προκειμένου την οριστική διάλυση της Χεζμπολάχ. Είναι απολύτως προφανές ότι όλες αυτές οι εξελίξεις στην Τουρκία παρακολουθούνται στενά πρωτίστως από τη Λευκωσία, η οποία επιθυμεί να αποφύγει το ενδεχόμενο μιας οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στην Τουρκία και στο μεταβατικό καθεστώς της Συρίας.