Καταδίκη του παράνομου μορφώματος των κατεχομένων, με την υπόμνηση ότι η Ε.Ε. αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου, αναμένεται σήμερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο μιας ακόμη συζήτησης για το Κυπριακό, χωρίς ωστόσο καμιά συνέπεια για την Τουρκία. Κοινοτικοί κύκλοι ανέφεραν στην «Κ», ότι στη συζήτηση που αναμένεται να διεξαχθεί σήμερα το βράδυ, στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο της μίνι ολομέλειας, «η Κομισιόν, εκτιμάται ότι θα επαναλάβει όσα είπε και στις 4 Νοεμβρίου, κατά την έκδοση της ετήσιας έκθεσης προόδου της Τουρκίας». Η Κομισιόν λοιπόν αναμένεται να επισημάνει και πάλι ότι «η Ε.Ε. αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ, και έχει τονίσει ότι οποιαδήποτε ενέργεια που διευκολύνει ή υποβοηθά με οποιονδήποτε τρόπο τη διεθνή αναγνώριση της τουρκοκυπριακής αποσχιστικής οντότητας υπονομεύει σοβαρά τις προσπάθειες για επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ».

Οι εύηχες αυτές αναφορές εν είδει φραστικών υποδείξεων, επαναλαμβάνονται κατά κόρον εδώ και πολλά χρόνια, χωρίς ωστόσο να μετουσιωθούν σε πραγματική έκφρασης πολιτικής από την Ε.Ε., ώστε οι ευρωτουρκικές σχέσεις να τεθούν υπό την αίρεση επίτευξης προόδου για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Ως αποτέλεσμα, οι ευρωτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό εξακολουθούν και σήμερα να λειτουργούν ως δύο παράλληλες διαδικασίες, χωρίς κανένα ουσιαστικό σημείο διασύνδεσης, το οποίο θα μπορούσε να πειθαναγκάσει την Άγκυρα να ενεργοποιηθεί για διευθέτηση του προβλήματος, στη βάση των παραμέτρων του ΟΗΕ. Αυτή η λογική επικράτησε και κατά την πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. για συμμετοχή αμυντικών βιομηχανιών της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας, κυρίως μέσω κοινοπραξιών με εταιρίες κρατών-μελών της Ε.Ε. Ενώ την ίδια ώρα, η Άγκυρα συνεχίζει το βιολί της όχι μόνο στο Κυπριακό, αλλά έχει φρενάρει ακόμη και το συγχρηματοδοτούμενο ευρωπαϊκό έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, με τις γνωστές εσωστρεφείς συνέπειες, για τις κυβερνήσεις των δύο χωρών.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, εύλογα μπορεί κάποιος να διερωτηθεί πόσο ουσιαστική είναι η σημερινή συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τι δύναται να αποκομίσει η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσα από μια επανάληψη των θέσεων της Ε.Ε., οι οποίες είχαν κατατεθεί σε μια έκθεση 100 περίπου σελίδων, πριν από μόλις μια εβδομάδα. Η απάντηση είναι μάλλον προφανής και δεν είναι άσχετη με την προσπάθεια κυπριακών πολιτικών κομμάτων να ικανοποιήσουν το εσωτερικό ακροατήριο στην Κύπρο, ενόψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών, σε έξι περίπου μήνες.

Τα ερωτηματικά της συζήτησης

Ο τίτλος της συζήτησης που αναμένεται να διεξαχθεί σήμερα το βράδυ, αναφέρει: «Καταδικάζοντας τη μονομερή παράνομη ανακήρυξη της αποσχιστικής οντότητας που εγκαθιδρύθηκε από την Τουρκία στην Κύπρο και τη συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή». Ωστόσο, παρά τη σταθερή θέση της Ε.Ε. εναντίον της αποσχιστικής οντότητας του ψευδοκράτους, η οποία –όπως προαναφέραμε– αναμένεται να επαναληφθεί και σήμερα, το δεύτερος σκέλος, αυτό που αφορά στη «συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή», δεν αναμένεται να τύχει ανάλογων φραστικών επικρίσεων από την Ε.Ε. Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο επίπεδο των κρατών-μελών και κατ’ επέκταση και της Κομισιόν, δεν έχει υιοθετήσει ουσιαστικές αναφορές που ζητούν από την Άγκυρα να τερματίσει την κατοχή της Κύπρου. Άρα, και στην περίπτωση αυτή, η συζήτηση που θα διεξαχθεί δεν αναμένεται να καλύψει τον στόχο, τον οποίο φέρεται να έχει θέσει, έστω σε επίπεδο τίτλου.

Αυτό βεβαίως δεν εμποδίζει την Κομισιόν να επαναλάβει την κλασική της θέση, σύμφωνα με την οποία «η Ε.Ε. παραμένει πλήρως προσηλωμένη σε μια συνολική λύση του Κυπριακού εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με όλα τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ και σε συμφωνία με τις αρχές στις οποίες εδράζεται η Ε.Ε. και το κεκτημένο της». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Κομισιόν αναμένεται επίσης να επαναλάβει ότι «η Ε.Ε. έχει εκφράσει, πιο πρόσφατα στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2024, την ετοιμότητά της να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει».

Όλες αυτές οι επισημάνσεις έχουν μεν σημασία, αλλά δεν θέτουν την Άγκυρα προ των ευθυνών της, ούτε βεβαίως παραπέμπουν σε ένα μοχλό πίεσης που θα ήταν σε θέση να πειθαναγκάσει την Τουρκία να κινηθεί μέσα στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του Σ.Α. ΟΗΕ, για λύση του Κυπριακού.

Τα κυπριακά κόμματα

Για άλλη μια φορά, η σημερινή συζήτηση θα στερηθεί της έκδοσης ψηφίσματος. Σημειώνεται ότι η μόνη πολιτική ομάδα που επεδίωξε την έκδοση ψηφίσματος κατά τη σημερινή συζήτηση, ήταν το ECR, μέλος του οποίου είναι το ΕΛΑΜ. Ωστόσο, η επιδίωξη έκδοσης ψηφίσματος δεν είναι τόσο απλή υπόθεση, καθώς είθισται να διασφαλίζονται προηγουμένως η κατεύθυνση και το περιεχόμενο που θα προσλάβει, καθώς και οι απαραίτητες συμμαχίες.

Άλλωστε, όταν πριν από μερικούς μήνες ζητήθηκε από το ΕΛΑΜ η έκδοση ψηφίσματος για καταδίκη της παράνομης επίσκεψης Ερντογάν στην Κύπρο, το αποτέλεσμα ήταν οδυνηρό για την Κυπριακή Δημοκρατία. Παρά την εμφανή αδυναμία εξασφάλισης συμμαχιών, το ΕΛΑΜ επέμεινε τότε να τεθεί σε ψηφοφορία η έκδοση ψηφίσματος. Ως αποτέλεσμα, η εν λόγω πρόταση είχε εξασφαλίσει τη στήριξη μόνο 104 ευρωβουλευτών, ενώ τριπλάσιος αριθμός, 300 ευρωβουλευτών, είχαν ταχθεί εναντίον της έκδοσης καταδικαστικού ψηφίσματος, για την επίσκεψη Ερντογάν στην κατεχόμενη Κύπρο, κάτι που δημιούργησε την εντύπωση ότι η Ευρωβουλή δεν την καταδικάζει και την αποδέχεται, ή έστω ότι την ανέχεται.

Ενημερωμένες πηγές στην Ε.Ε., έλεγαν στην «Κ» ότι ο τίτλος της σημερινής συζήτησης προέκυψε μετά από συγκερασμό των προτάσεων των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) στην οποία συμμετέχει ο ΔΗΣΥ και των Σοσιαλιστών-Δημοκρατών, στην οποία συμμετέχει το ΔΗΚΟ. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι Σοσιαλιστές-Δημοκράτες πρότειναν διεξαγωγή συζήτησης «με ή χωρίς ψήφισμα», ενώ η πρόταση του ΕΛΚ ήταν συζήτηση «άνευ ψηφίσματος». Ανάλογη πρόταση, για συζήτηση χωρίς ψήφισμα, είχε υποβάλει και η Ευρωπαϊκή Αριστερά, στην οποία συμμετέχει το ΑΚΕΛ. Σε κάθε πάντως περίπτωση, η έκδοση ψηφίσματος της Ευρωβουλής (σ.σ. το οποίο δεν είναι ούτε νομικά αλλά ούτε και πολιτικά δεσμευτικό), προϋποθέτει καλή προετοιμασία και εξασφάλιση ισχυρών συμμαχιών, ώστε το περιεχόμενο να μην περιλαμβάνει αναφορές εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως είχε επιδιωχθεί στο παρελθόν με επίκεντρο τον «τερματισμό της απομόνωσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας».