Μια δύσκολη ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη εμβάθυνσης των περιφερειακών συμμαχιών της και της ανάγκης να κρατηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία τρία χρόνια με την Αγκυρα επιχειρεί να επιτύχει η Αθήνα, με το βλέμμα στραμμένο και στην Ουάσιγκτον, η οποία αποτελεί τον πλέον κρίσιμο κρίκο στο παιχνίδι στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και την Ανατολική Μεσόγειο.

Το τρίγωνο Αθήνας – Αγκυρας – Ουάσιγκτον δεν είναι, βέβαια, παρά μία από τις πολλαπλές γεωπολιτικές μεταβλητές που πρέπει να υπολογίσει η ελληνική εξωτερική πολιτική, καθώς ολοένα και πιο επιδραστικό ρόλο στη συγκεκριμένη ισορροπία διαδραματίζει πλέον και το Ισραήλ.

Μετά την τριμερή

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης βρέθηκε την περασμένη Δευτέρα στα Ιεροσόλυμα μαζί με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, όπου μαζί με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου επανέλαβαν τη δέσμευσή τους για εμβάθυνση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς.

Η τριμερής –δεδομένου μάλιστα ότι ο κ. Νετανιάχου μίλησε πολύ ανοιχτά κατά της Τουρκίας– έγινε αντιληπτή από την Αγκυρα ως αναβίωση ενός κατεξοχήν «αντιτουρκικού» συνασπισμού, κάτι το οποίο για την Ελλάδα μετατράπηκε ήδη από την επομένη σε επιστροφή στην τακτική των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου και μια πρώτη εικονική αερομαχία στο Βορειοανατολικό Αιγαίο μετά σχεδόν τρία χρόνια.

Βέβαια, οι παραβιάσεις από τα τουρκικά αεροσκάφη γίνονται μεταξύ 6 και 10 ναυτικών μιλίων του εναερίου χώρου, γνωρίζοντας ότι αρκετοί εντός ΝΑΤΟ θεωρούν ότι αυτή η ελληνική αναντιστοιχία ανάμεσα στα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο (6 ν.μ.) και τον εναέριο χώρο (10 ν.μ.) αποτελεί ιδιαιτερότητα.

Για την Αθήνα, οι μεταβλητές αυτές ισορροπίες έχουν –πέρα από την αμιγώς ελληνοϊσραηλινή διάστασή τους– σημασία για την ευρύτερη αρχιτεκτονική ασφαλείας της περιοχής. Η μετάβαση του κ. Νετανιάχου στο Μαρ α Λάγκο τη Δευτέρα και η πιθανή συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει πολύπλευρο ενδιαφέρον, κυρίως όμως αποτελεί μια επίσκεψη στον κατεξοχήν «διαιτητή» των τεταμένων τουρκοϊσραηλινών σχέσεων, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η Συρία.

Ο κ. Νετανιάχου μεταβαίνει στις ΗΠΑ γνωρίζοντας ότι η Συρία αποτελεί βάρος στο οποίο η Αγκυρα δεν έχει τις οικονομικές δυνατότητες να ανταποκριθεί, κάτι που σημαίνει ότι μέρα με τη μέρα στη Δαμασκό αυξάνεται το αποτύπωμα εκείνων που χρηματοδοτούν αφειδώς την κυβέρνηση του Αχμέντ αλ Σάρα, δηλαδή της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ.

Από την άλλη, βεβαίως, δεν μπορεί να πιστεύει ότι η Ουάσιγκτον θα συναινέσει άνευ όρων στην πρόθεση που έχει το Ισραήλ για τη Συρία, δηλαδή τη μετατροπή της χώρας σε ένα μωσαϊκό ημιαυτόνομων εθνοτήτων ή ομάδων πίεσης, κάτι που προφανώς υπονομεύει την προσπάθεια της Τουρκίας να ελέγξει τη Δαμασκό, αλλά αυξάνει και τη γεωπολιτική βαρύτητα της Ιερουσαλήμ στα νότια της χώρας.

Στην Αθήνα βλέπουν ότι η ταύτιση της Ελλάδας με το Ισραήλ στην παρούσα φάση εκλαμβάνεται από την Αγκυρα ακριβώς ως ένας ακόμη μοχλός πίεσης προς την Τουρκία από δυσμάς. Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η έναρξη της περιόδου «ήρεμων νερών» στα ελληνοτουρκικά συνέπεσε με τους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023 στη νότια Τουρκία και –κυρίως– με την προσπάθεια της Τουρκίας να ελέγξει πλήρως την κατάσταση στη Συρία.

Σήμερα, ένα χρόνο μετά την επικράτηση των άλλοτε τζιχαντιστών με τις μαύρες σημαίες και πλέον κυβερνητών της Συρίας με λευκό κολάρο, η επιρροή της Τουρκίας στη συγκεκριμένη χώρα δεν είναι αυτή που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπολόγιζε.

Ωστόσο, για την Αγκυρα η στροφή 180 μοιρών σε μια λογική έντασης στο Αιγαίο που θα θυμίζει την περίοδο προ του Φεβρουαρίου 2023 δεν θα ήταν παραγωγική, ιδιαίτερα καθώς η Ουάσιγκτον στην παρούσα φάση προωθεί αυτή τη λογική εξεύρεσης συγκλίσεων, ακόμη κι αν αυτές αφορούν αποκλειστικά και μόνο τις μπίζνες. Αυτό σημαίνει ότι στην Αθήνα προετοιμάζονται για κάποια επιστροφή στην πρακτική των παραβιάσεων, αλλά με λιγότερη ένταση σε σχέση με το παρελθόν.

Βέβαια, η παγίδα της επιδείνωσης των σχέσεων είναι πάντα παρούσα, αλλά στην τρέχουσα φάση δεν υπάρχει κάποια ενεργή πιθανή αφορμή, ιδιαίτερα αφού –για παράδειγμα– σχέδια όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου βρίσκονται στη βαθιά «κατάψυξη».

Πιέσεις στην Κύπρο

Οι αμερικανικές πιέσεις εσχάτως έχουν στο επίκεντρό τους την Κύπρο. Είναι ενδιαφέρον ότι πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα μεταβιβάστηκε ερώτημα από αμερικανικό διπλωματικό δίαυλο (πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα) σχετικά με το αν η ελληνική πλευρά είναι πρόθυμη να προωθήσει και ενδεχομένως να συμμετέχει σε κοινές δράσεις και συνεργασίες σε θέματα χαμηλής πολιτικής ανάμεσα στις δύο κοινότητες, θέση η οποία απηχεί, βεβαίως, τις πρόσφατες δηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία Τομ Μπάρακ, που εν συνεχεία είχε σπεύσει να ενστερνιστεί και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν.

Επί τούτω είναι, προφανώς, εξαιρετικά αμφίβολο αν η Αθήνα έχει οποιαδήποτε δυνατότητα να ασκήσει πίεση στη Λευκωσία επί αυτού του ζητήματος, ιδιαίτερα καθώς σε λίγες ημέρες ξεκινάει η περίοδος της εξάμηνης προεδρίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. Ουδείς στη Λευκωσία επιθυμεί να προχωρήσει σε θαρραλέα βήματα σε αυτή τη φάση, κάτι που σημαίνει ότι και η όποια ανακίνηση διαδικασίας για το Κυπριακό εκ των πραγμάτων θα μετατεθεί για την περίοδο από τον Ιούλιο του 2026 και έπειτα. Και, βεβαίως, με τις προσδοκίες να παραμένουν ιδιαίτερα χαμηλές για ουσιαστικές συζητήσεις.