Εν έτει 2025 και αφού συμπληρώθηκαν οκτώ χρόνια από τη Διάσκεψη του Κραν Μοντανά, η Κύπρος εξακολουθεί να ερίζει γι’ αυτά που διαδραματίστηκαν στο ελβετικό θέρετρο. Για τη στάση που τήρησαν τόσο η ελληνική πλευρά, όσο και η τουρκική πλευρά και κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο οι Βρυξέλλες είχαν, τότε, εισπράξει τον ρόλο των μερών, σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού. Όλα αυτά λοιπόν και κυρίως η «ανάγνωση» της Ε.Ε., μας οδήγησαν να ανατρέξουμε στο παρελθόν και να ξεσκονίσουμε αρχεία και πληροφορίες, προκειμένου να υπενθυμίσουμε πώς αξιολόγησε η Κομισιόν το αποτέλεσμα του Κραν Μοντανά, ανεξαρτήτως εάν υιοθετούμε τη θέση και το αφήγημά της, ή όχι.

Στο επίκεντρο λοιπόν αυτής της αναδρομής βρίσκεται το «γραπτό ντοκουμέντο» της ετήσιας έκθεσης προόδου της Κομισιόν για την Τουρκία. Η εν λόγω έκθεση είναι η πρώτη που εκδόθηκε μετά το Κραν Μοντανά και δυστυχώς για την Κυπριακή Δημοκρατία απενοχοποίησε την Άγκυρα, σε δύο σημεία, στη σελίδα 6 και στη σελίδα 60, υποστηρίζοντας εν πολλοίς ότι η τουρκική πλευρά έκανε το καθήκον της στο Κυπριακό, κάτι που εξ αντιδιαστολής άφησε εκτεθειμένη τη Λευκωσία. Ενώ, και η ίδια η ύπατη εκπρόσωπος Φεντερίκα Μογκερίνι, στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, παρουσιάζοντας την εν λόγω ετήσια έκθεση προόδου, αισθάνθηκε την ανάγκη να πει ότι «η Τουρκία είναι Ευρώπη» και ότι «εργαστήκαμε μαζί σκληρά πέρυσι προσπαθώντας να βρούμε λύση», στο κυπριακό πρόβλημα. Σύμφωνα λοιπόν με την κα Μογκερίνι, οι Βρυξέλλες και η Άγκυρα, εργάστηκαν από κοινού σκληρά για τη λύση του Κυπριακού, στο Κραν Μοντανά, θέση που επίσης απενοχοποίησε πλήρως την Άγκυρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη Λευκωσία. Ας δούμε λοιπόν επακριβώς τι καταγράφηκε στην έκθεση της Κομισιόν και τι λέχθηκε από την τότε ύπατη εκπρόσωπο της Ε.Ε. και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

• Στην έκθεση προόδου της Κομισιόν για την Τουρκία, την πρώτη μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά, η οποία εκδόθηκε στις 17 Απριλίου 2018 (βλέπε φωτοτυπία από τη σελίδα 6), αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία εξέφρασε στήριξη στις συνομιλίες για τη διευθέτηση του Κυπριακού μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων, καθώς και στις προσπάθειες του γενικού γραμματέα ΟΗΕ και του ειδικού του συμβούλου. Διάσκεψη για την Κύπρο, που συγκλήθηκε στη Γενεύη τον Ιανουάριο του 2017 και στο Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017, ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία», καταλήγει η Κομισιόν. Με πολύ απλά λόγια, η Κομισιόν θεώρησε ότι το 2017, η Τουρκία έκανε αυτό που της αναλογούσε για λύση του Κυπριακού, αλλά η Διάσκεψη στο Κραν Μοντανά «ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία». Άρα, κάποιος, μπορεί να αντιληφθεί πού απέδιδε ευθύνη η Κομισιόν για την αποτυχία ολοκλήρωσης της εν λόγω Διάσκεψης. Διότι, σίγουρα στην Τουρκία δεν χρέωσε το κόστος του αδιεξόδου. Κι αν λοιπόν καταλήξαμε τότε σε αδιέξοδο και η Τουρκία δεν εκλήφθηκε ως υπεύθυνη από την Ε.Ε., τότε ποιος θεωρήθηκε από τις Βρυξέλλες ότι είχε την ευθύνη για την κατάρρευση της διαδικασίας; Άλλωστε, η διαδικασία δεν μπορεί να κατέρρευσε από μόνη της. Η απάντηση λοιπόν είναι προφανής και προκύπτει όχι μόνο εκ της ατόπου επαγωγής, αλλά και από τις πληροφορίες και δηλώσεις που είχαν γίνει.

• Στην πρώτη γραμμή των δηλώσεων αυτών, τοποθετείται η ίδια η Φεντερίκα Μογκερίνι, η οποία ως ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής, είχε επιφορτιστεί τότε με την παρουσίαση της εν λόγω έκθεσης. Στη συνέντευξη Τύπου, η Ιταλίδα πρώην αξιωματούχος της Ε.Ε., είπε ότι «η Τουρκία είναι Ευρώπη», σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι: «… σε ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα, που είναι το κυπριακό πρόβλημα, εργαστήκαμε μαζί σκληρά πέρυσι (σ.σ. η Ε.Ε. και η Τουρκία, στο Κραν Μοντανά) προσπαθώντας να βρούμε λύση και ελπίζω ότι θα επανέλθουμε σε αυτή την προσπάθεια». Αν λοιπόν η Άγκυρα εργάστηκε σκληρά, σύμφωνα με την κα Μογκερίνι, για λύση του Κυπριακού, τότε ποιος δεν εργάστηκε με ανάλογο ζήλο; Και γιατί η Διάσκεψη του Κραν Μοντανά «ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία», όπως ισχυρίζεται η έκθεση της Κομισιόν, αφού η Τουρκία και η Ε.Ε. εργάστηκαν από κοινού τόσο «σκληρά»;

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι όλα αυτά που καταγράφονται στην έκθεση της Κομισιόν δεν συνάδουν με το αφήγημα που παρουσίασε, μιλώντας στον Alpha, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος υποστήριξε ότι η Φεντερίκα Μογκερίνι είχε μιλήσει με τα καλύτερα λόγια για τη στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς. Διότι στην πραγματικότητα, η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. έκανε ακριβώς το αντίθετο, επικροτώντας τη στάση που τήρησε η τουρκική πλευρά. Κάτι που συνάγεται αβίαστα τόσο από την ετήσια έκθεση της Κομισιόν για την Τουρκία (που έχει μεγαλύτερη αξία από τις προφορικές δηλώσεις), όσο βεβαίως και από τις αναφορές της ίδιας της κας Μογκερίνι στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση της εν λόγω έκθεσης.

Το γάντι Τσαβούσογλου

Η κα Μογκερίνι είχε τοποθετηθεί ακόμη μια φορά, δημοσίως, στο ζήτημα του Κραν Μοντανά, λίγο μετά την κατάρρευση της διαδικασίας, στις 7 Ιουλίου 2017. Στις 25 Ιουλίου 2017, λοιπόν, 18 μέρες αργότερα, η Κομισιόν και η Τουρκία συμμετείχαν στον Υψηλό Πολιτικό Διάλογο Ε.Ε.-Τουρκίας, ο οποίος αν και ήταν προγραμματισμένος, η πραγματοποίησή του εκλήφθηκε ως μια κίνηση ανάλογου «υψηλού συμβολισμού».

Εκεί ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ομέρ Τσελίκ επιχείρησαν ενώπιον της Φεντερίκα Μογκερίνι και του τότε επιτρόπου Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν (και νυν απεσταλμένου της Κομισιόν στο Κυπριακό), να αξιοποιήσουν τη «θετική στάση» της Τουρκίας στο Κυπριακό, απαιτώντας άμεση άρση του βέτο της Κύπρου, για άνοιγμα τουρκικών διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι ο κ. Τσαβούσογλου ήταν τόσο εριστικός, αλλά και προφανώς σίγουρος για την απάντηση που θα ελάμβανε, ώστε προκάλεσε τους δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους να τοποθετηθούν δημοσίως, ενώπιον των δημοσιογράφων και να αναφέρουν «ποιος ήταν εποικοδομητικός και ποιος όχι στο Κραν Μοντανά»! Η Φεντερίκα Μογκερίνι απέφυγε όμως να σηκώσει το γάντι. Εξέφρασε απλώς λύπη για την αδυναμία επίτευξης συμφωνίας στο Κυπριακό, λέγοντας ότι οι αποστάσεις μεταξύ των δύο μερών ήταν μεγάλες και εκφράζοντας την ελπίδα ότι το πρόβλημα θα λυθεί «κάποια στιγμή».

Ενώ η συνέντευξη Τύπου συνεχιζόταν (διήρκεσε σχεδόν μία ώρα), τουρκικοί κύκλοι άφηναν να διαρρεύσει ότι η Φεντερίκα Μογκερίνι και ο Γιοχάνες Χαν ομολογούσαν πίσω από κλειστές πόρτες ότι «η Άγκυρα ήταν ένα βήμα μπροστά στην επίλυση του Κυπριακού», ότι «η ευθύνη δεν ανήκει στην Τουρκία για την κατάρρευση της διαδικασίας» και ότι «γνωρίζουν πολύ καλά τι έγινε και ποιος ευθύνεται» στο Κραν Μοντανά. Πηγή της Κομισιόν, που βρισκόταν στον πολύ στενό περίγυρο της κας Μογκερίνι, απέφυγε να απαντήσει σε ερωτήσεις μας κατά πόσον η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. θεωρούσε υπεύθυνη τη Λευκωσία για την κατάρρευση της διαδικασίας στο Κραν Μοντανά.

Εν μέσω απειλών

Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία, και χρήζει ειδικής μνείας, είναι ότι η απενοχοποίηση της Τουρκίας για το Κραν Μοντανά, μέσω της έκθεσης προόδου της Κομισιόν το 2018 και διά δηλώσεων της Φεντερίκα Μογκερίνι, είχε λάβει χώρα σε ένα χρονικό σημείο κατά το οποίο η Άγκυρα επιδιδόταν σε απειλές και σε έκνομες ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε επικρίνει στην ίδια ακριβώς έκθεση προόδου.

Μάλιστα, ένα μήνα πριν από την έκδοση της έκθεσης της Κομισιόν, τον Μάρτιο 2018, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε καταδικάσει έντονα τις συνεχιζόμενες έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο και επανέλαβε την υποχρέωση της Άγκυρας να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις καλές γειτονικές σχέσεις και να εξομαλύνει τις σχέσεις της με όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Η Κομισιόν, λοιπόν, η οποία απενοχοποιούσε την Τουρκία για το αποτέλεσμα του Κραν Μοντανά, την ενοχοποιούσε στην ίδια ακριβώς έκθεση προόδου για τις έκνομες ενέργειές της. Για πρώτη μάλιστα τότε φορά, η Κομισιόν υπέδειξε ότι οι ενέργειες της Τουρκίας «επιδρούν αρνητικά στις σχέσεις της με την Ε.Ε.». Η Κομισιόν είχε ακόμη επισημάνει τότε, ότι η Άγκυρα «προέβη σε επανειλημμένους ελιγμούς με σκάφη του πολεμικού ναυτικού, μπλοκάροντας την επιχείρηση γεώτρησης ενός σκάφους που συμβλήθηκε με την ιταλική εταιρεία ENI, κατόπιν ανάθεσης από την Κύπρο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή της σχεδιαζόμενης διαδικασίας γεώτρησης».