Ο Olivier Jankovec, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων (ACI) Ευρώπης –το αντίστοιχο της IATA για τα αεροδρόμια– έχει μια πανοραμική εικόνα του ευρωπαϊκού αεροπορικού τοπίου. Αυτή τη στιγμή, έχει στρέψει την προσοχή του στην Κύπρο.

Την περασμένη εβδομάδα βρέθηκε στο νησί για να συναντηθεί με τον υπουργό Μεταφορών, κ. Αλέξη Βαφεάδη, πριν η Κύπρος αναλάβει την προεδρία της Ε.Ε., μια στιγμή που ο ίδιος χαρακτηρίζει «κρίσιμη» για τον κλάδο της αεροπορίας.

«Η προεδρία της Ε.Ε. από την Κύπρο έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για τον κλάδο μας. Τα τελευταία δέκα χρόνια, το επίκεντρο της Ε.Ε. ήταν o αποκαρβονισμός (decarbonization) και η βιωσιμότητα, και αυτό είναι απολύτως θετικό. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η Ε.Ε. έχει χάσει το ενδιαφέρον της για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας μας. Οι μεγαλύτερες χώρες της Ε.Ε. προωθούν μια ατζέντα όπου η αεροπορία είναι σημαντική, αλλά την έχουν θεωρήσει δεδομένη. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος περιθωριοποίησης αν επικεντρωθούμε μόνο στη βιωσιμότητα. Πρέπει να επικεντρωθούμε και στην ανταγωνιστικότητα», σημειώνει στη συνέντευξή του.

Γιατί η Κύπρος έχει σημασία

Για τον κ. Jankovec, τα διακυβεύματα είναι μεγάλα. Η ώθηση της Ε.Ε. για βιώσιμη αεροπορία, ειδικά η υιοθέτηση βιώσιμων καυσίμων αεροπορίας, συνοδεύεται από «τεράστια κόστη».

«Όλες οι νέες πρωτοβουλίες αποκαρβονισμού θα έχουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Κανένας κλάδος δεν μπορεί να τις αντέξει μόνος του. Χρειαζόμαστε πολιτική, οικονομική και χρηματοδοτική υποστήριξη από την Ε.Ε.».

Ελπίζει ότι η κυπριακή προεδρία θα τονίσει τη σημασία της αεροπορικής συνδεσιμότητας για την ευρωπαϊκή οικονομία και θα διασφαλίσει ότι η αεροπορία και τα αεροδρόμια θα παραμείνουν μέρος της ατζέντας ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε.

«Τα αεροδρόμια είναι η οικονομική σωτηρία των κοινοτήτων στην περιφέρεια της Ευρώπης. Συνδέουν αυτές τις κοινότητες με την υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσμο. Τα αεροδρόμια είναι κρίσιμη υποδομή για την οικονομική ανάπτυξη. Για κάθε αύξηση 10% στην αεροπορική συνδεσιμότητα, παρατηρείται αύξηση 0,5% στο κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ. Είναι κινητήρες οικονομικής δραστηριότητας και μηχανές δημιουργίας θέσεων εργασίας», σχολιάζει επί τούτου στη συνέντευξή του στην «Κ».

Όπως σημειώνει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα αεροδρόμια συμβάλλουν σε οικονομική αξία περίπου 851 δισεκατομμυρίων ευρώ, που αντιπροσωπεύει περίπου το 5% του ΑΕΠ, και υποστηρίζουν 14-16 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

«Η αεροπορική συνδεσιμότητα είναι ένα από τα βασικά μέσα που κάνουν την ενιαία αγορά να λειτουργεί. Οι εταιρείες θεωρούν την εγγύτητα σε αεροδρόμια ένα από τα πέντε κορυφαία κριτήρια όταν αποφασίζουν πού θα τοποθετήσουν τις εγκαταστάσεις τους, επομένως τα αεροδρόμια είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση επενδύσεων. Και φυσικά, είναι όλο και πιο σημαντικά για τον τουρισμό».

Η πρόκληση των εταιρειών

Η προσέλκυση αεροπορικών εταιρειών στην Κύπρο δεν είναι τόσο απλή όσο το να προσφέρεις ένα ηλιόλουστο καλωσόρισμα, τονίζει κατά τη συνέντευξή του.

«Οι αεροπορικές εταιρείες έχουν γίνει πολύ πιο ευέλικτες. Οι αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους, που οδηγούν την ανάπτυξη στην Ευρώπη, μπορούν να επανατοποθετήσουν ένα αεροσκάφος σε μια στιγμή, αν μια διαδρομή δεν αποφέρει την αναμενόμενη απόδοση. Οι αεροπορικές εταιρείες πλήρους εξυπηρέτησης ακολουθούν όλο και περισσότερο το παράδειγμά τους, ειδικά τώρα που η ενοποίηση κερδίζει έδαφος. Σήμερα, πέντε μεγάλοι όμιλοι αεροπορικών εταιρειών ελέγχουν το 60% της ευρωπαϊκής αγοράς και επιλέγουν ανάμεσα σε 700 αεροδρόμια. Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος», συμπληρώνει.

Για τα αεροδρόμια της Κύπρου, όπως της Hermes, η στρατηγική είναι διττή: βελτίωση των λειτουργιών του αεροδρομίου και προώθηση της Κύπρου ως προορισμού, υποδεικνύει ο κ. Olivier Jankovec.

«Συνεργάζονται στενά με τις τουριστικές αρχές για να δημιουργήσουν ένα οικοσύστημα που θα πείσει τις αεροπορικές εταιρείες ότι υπάρχει δυναμική, ακόμη και στη χαμηλή περίοδο. Η επιτυχία εξαρτάται από την ευθυγράμμιση όλων των ενδιαφερόμενων μερών –αεροδρόμια, τουριστικοί φορείς, κυβέρνηση– για να δείξουν ότι οι άνθρωποι θα έρθουν και θα ενδιαφερθούν για την Κύπρο εκτός των καλοκαιρινών μηνών», σημειώνει.

Η πρόκληση μεγεθύνεται από το μέγεθος της Κύπρου.

«Τα μικρότερα αεροδρόμια εξυπηρετούν μικρότερες περιοχές, οπότε οι αεροπορικές εταιρείες βρίσκονται φυσικά σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα αεροδρόμια που έχουν υψηλή ζήτηση. Ωστόσο, εξακολουθούν να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο», υποδεικνύει.

Βασικός στόχος η βιωσιμότητα

Η βιωσιμότητα αποτελεί βασικό στόχο για τα αεροδρόμια, και σύμφωνα με τον κ. Jankovec, η Hermes έχει αναλάβει προληπτική δράση.

«Τα αεροδρόμια είναι βαθιά ριζωμένα στις κοινότητές τους και πρέπει να διαχειρίζονται τον αντίκτυπό τους στο περιβάλλον. Ιστορικά, εστιάζαμε στον θόρυβο και τις τοπικές επιπτώσεις. Ωστόσο, με την κλιματική κρίση, υπάρχει απαίτηση για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η αεροπορία αντιπροσωπεύει το 3-5% των παγκόσμιων εκπομπών και το 14% των εκπομπών από τις μεταφορές στην Ευρώπη. Έχουμε την ευθύνη να αποκαρβονιστούμε (decarbonize)», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Βάσει των απαντήσεων του κ. Jankovec το πρόγραμμα Airport Carbon Accreditation της ACI Europe έχει βοηθήσει τα αεροδρόμια να μετρήσουν και να μειώσουν τις εκπομπές.

«Το Hermes έχει πιστοποιηθεί σε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα. Πέρυσι, το πρόγραμμα βοήθησε τα αεροδρόμια να μειώσουν τις εκπομπές κατά ένα εκατομμύριο τόνους παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, 22 αεροδρόμια έχουν ήδη μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών. Αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος», υπέδειξε.

Ωστόσο, οι ταξιδιώτες αναρωτιούνται αν οι πράσινες πρωτοβουλίες θα σημαίνουν υψηλότερες τιμές εισιτηρίων.

«Πιστεύετε ότι αυτό θα προσελκύσει περισσότερους πελάτες να πετάξουν από τα αεροδρόμιά σας; Γι’ αυτό το κάνετε;», τον ρωτούν.

«Ελπίζω ναι. Πολλά αεροδρόμια χρησιμοποιούν τη βιωσιμότητα ως εργαλείο μάρκετινγκ. Αλλά τελικά, οι ταξιδιώτες επιλέγουν τους προορισμούς και την τιμή. Συχνά μας ρωτούν αν όλες αυτές οι πράσινες επενδύσεις θα κάνουν τα εισιτήρια πιο ακριβά. Η σύντομη απάντηση; Εξαρτάται από την τεχνολογία και την κανονιστική υποστήριξη. Το να διατηρηθούν οι αεροπορικές μεταφορές προσιτές ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι εκπομπές άνθρακα, είναι η μεγάλη πρόκληση ισορροπίας για τον κλάδο. Δεν έχει ακόμη αποφασιστεί αν οι αεροπορικές μεταφορές θα γίνουν φθηνότερες. Αν καταφέρουμε να διατηρήσουμε την προσιτή τιμή που έχουμε σήμερα, αυτό θα είναι ήδη ένα επίτευγμα», τονίζει εμφατικά στην «Κ».

Τεχνολογία και εμπειρία επιβατών

Η ACI Europe βοηθά τα αεροδρόμια να βελτιώσουν την εμπειρία των επιβατών και να υιοθετήσουν τεχνολογία.

«Το πρόγραμμα Airport Service Quality επιτρέπει στα αεροδρόμια να αξιολογούν τα επίπεδα των υπηρεσιών τους με βάση τα σχόλια των επιβατών, ενώ ένα φόρουμ καινοτομίας συνδέει τα αεροδρόμια με νεοσύστατες επιχειρήσεις για πρακτικές λύσεις», σχολιάζει.

Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν. «Μετά τον COVID, η στελέχωση του προσωπικού αποτελεί πρόκληση. Η εργασία στα αεροδρόμια απαιτεί βάρδιες, εργασία τα σαββατοκύριακα και τις αργίες, γεγονός που δυσχεραίνει την πρόσληψη προσωπικού. Η ψηφιοποίηση και η αυτοματοποίηση μπορούν να βοηθήσουν, αλλά πρέπει να διατηρήσουμε την ανθρώπινη πτυχή. Τα έξυπνα αεροδρόμια στοχεύουν σε απρόσκοπτα ταξίδια χρησιμοποιώντας τεχνολογίες όπως η βιομετρία για το check-in, την ασφάλεια και την επιβίβαση. Οι επενδύσεις είναι κρίσιμες και εξαρτώνται από τα έσοδα και την κανονιστική υποστήριξη. Η Ευρώπη υστερεί σε σχέση με την Ασία και την Αμερική στην εφαρμογή αυτών των λύσεων λόγω κανονιστικών περιορισμών», σημειώνει.

Μελλοντικές προοπτικές

«Τα αεροδρόμια θα τροφοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα αεροσκάφη θα χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο βιώσιμα καύσιμα. Σε δέκα χρόνια από τώρα, τα μικρά ηλεκτρικά ή υβριδικά αεροσκάφη μπορεί να είναι κοινά, και ελπίζουμε να εμφανιστούν αεροσκάφη που θα κινούνται με υδρογόνο. Όλα αυτά όμως έχουν ένα άνευ προηγουμένου κόστος: 1,4 τρισεκατομμύρια ευρώ για την αποκαρβονιοποίηση της αεροπορίας. Χρειαζόμαστε την υποστήριξη της Ε.Ε. για να διατηρήσουμε την οικονομική προσιτότητα και να προωθήσουμε τη βιωσιμότητα», σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων (ACI) της Ευρώπης.

Η Κύπρος ως περιφερειακός κόμβος; Είναι επιφυλακτικός.

«Η αγορά απομακρύνεται από το μοντέλο κόμβου-ακτίνων και κατευθύνεται προς τις απευθείας συνδέσεις από σημείο σε σημείο. Η ανάπτυξη οδηγείται από τις αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους και όχι από τις παραδοσιακές αεροπορικές εταιρείες κόμβου. Τα μοντέλα κόμβου εξακολουθούν να λειτουργούν, αλλά απαιτούν μια ισχυρή αεροπορική εταιρεία με βάση τον κόμβο, κάτι που η Κύπρος δεν διαθέτει επί του παρόντος», κατά τον κ. Jankovec.

Προβλέπει επίσης σημαντικές αλλαγές στις θέσεις εργασίας στα αεροδρόμια. «Η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι παντού. Οι νέοι που ενδιαφέρονται για την αεροπορία πρέπει να επικεντρωθούν στην τεχνητή νοημοσύνη. Η πρόκληση είναι η κλιμάκωση των λύσεων σε ολόκληρο το δίκτυο των αεροδρομίων», συμπλήρωσε.

Αεροδρόμια: Όχι μόνο απλά κτίρια

«Οι άνθρωποι βλέπουν τα αεροδρόμια ως μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά είναι μέρος της κοινότητας. Διευκολύνουν τα ταξίδια, τις πολιτισμικές ανταλλαγές, επανασυνδέουν οικογένειες και δημιουργούν αγορές για τις εταιρείες. Τα αεροδρόμια είναι κεντρικά για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, ένα μέσο ήπιας δύναμης. Κοιτάξτε το Ντουμπάι με την Emirates ή τις ΗΠΑ με την American, την United, τη Delta. Τα αεροδρόμια είναι βασικά για την οικοδόμηση γεφυρών, φέρνοντας κοντά ανθρώπους, πολιτισμούς και οικονομίες. Αυτός ο ρόλος γίνεται όλο και πιο σημαντικός εν μέσω των σημερινών γεωπολιτικών και γεωοικονομικών προκλήσεων», αναφέρει ο κ. Olivier Jankovec.

Και όταν ρωτήθηκε για το αγαπημένο του αεροδρόμιο; «Αγαπώ όλα τα αεροδρόμια της ACI εξίσου. Αυτό που είναι συναρπαστικό είναι να βλέπεις τη μεταμόρφωσή τους με την πάροδο των ετών, να διευκολύνουν την ανάπτυξη και να υποστηρίζουν τις κοι νότητες. Τα αεροδρόμια είναι αναπόσπαστο μέρος των εθνικών οικονομιών και της ζωής εκατομμυρίων ταξιδιωτών», κατέληξε.