ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Κρίσιμες αποφάσεις, που αφορούν ουσιαστικά την επόμενη ημέρα της ευρωπαϊκής ασφάλειας καλούνται να λάβουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, στις Βρυξέλλες.

Βασικό θέμα της σημερινής συνεδρίασης και το ερώτημα, που καλούνται να απαντήσουν αφορά το πώς θα εξασφαλιστεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση της Ουκρανίας για την επόμενη διετία (2026-2027).

Η Ουκρανία πρόκειται να βρεθεί αντιμέτωπη με ενδεχόμενο χρεοκοπίας τον Μάρτιο, χωρίς επιπρόσθετη χρηματοδότηση εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου της Ρωσίας.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφορά στην παροχή ενός δανείου προς το Κίεβο ύψους 90 δισ. ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια και δύο επιλογές:

• τη χρήση των λεγόμενων «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη
• ή κοινό δανεισμό

Την πρώτη επιλογή συνεχίζει να «μπλοκάρει» ο Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Βέβερ, η χώρα του οποίου κρατά το μεγαλύτερο ποσό των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, Euroclear. Για τον λόγο αυτό, ο Βέλγος πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ρωσικά «αντίποινα» εναντίον της χώρας του και ζητά «απεριόριστες» οικονομικές και νομικές εγγυήσεις από τα 26 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ουσιαστικά, το Βέλγιο θέλει «αμοιβαιότητα» ως προς την αντιμετώπιση των πιθανών κινδύνων, όπως εξηγούν αρμόδιες ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, με δεδομένη την αγωγή που έχει ήδη καταθέσει η κεντρική τράπεζα της Ρωσία εναντίον του Euroclear.

Η κυβέρνηση του εθνικιστή Βέλγου απαιτεί, επίσης, ένα κοινό σύστημα συλλογικών εγγυήσεων, στο οποίο θα μετέχουν όλες οι χώρες της Ε.Ε ως «ασπίδα» προστασίας κατά των ρωσικών απειλών, αλλά και να εξασφαλίσει αρκετή ρευστότητα, μέσω σχετικού μηχανισμού, σε περίπτωση που το Euroclear θα πρέπει να αποπληρώσει τα ποσά που θα χρησιμοποιηθούν πίσω στη Ρωσία. Και γι’ αυτό ζητά «απεριόριστες» και χρονικά εγγυήσεις, κάτι που τα κράτη μέλη θεωρούν υπερβολική απαίτηση.

Υπάρχουν και άλλες ανησυχίες, όπως η προστασία των ευρωπαϊκών εταιρειών, που ενδέχεται να δεχθούν «αντίποινα» από τη Ρωσία. Το Βέλγιο ζητά παράλληλα να ληφθούν υπόψιν όλα τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, που βρίσκονται σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και σε άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. Πρόκειται για ήσσονος σημασίας ζητήματα, και στην πραγματικότητα η Κομισιόν εκτιμά ότι μόλις 25 δισ. ευρώ βρίσκονται σε άλλες χώρες. Όμως, όλα τα παραπάνω εξηγούν την απροθυμία του Βελγίου να δώσει το «πράσινο φως» για τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που κρατούνται στο Euroclear.

Η επιλογή του κοινού δανεισμού

Η δεύτερη επιλογή, εκείνη δηλαδή του κοινού χρέους βρίσκεται επίσης στο τραπέζι. Το Βέλγιο, μάλιστα, τις τελευταίες ώρες «πιέζει» προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, η έκδοση κοινού χρέους απαιτεί ομοφωνία, κάτι που είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβεί, όχι μόνο επειδή η Ουγγαρία απορρίπτει οποιαδήποτε υποστήριξη για την Ουκρανία, αλλά και λόγω των λεγόμενων «φειδωλών» χωρών της Βόρειας Ευρώπης.

Σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, το Βέλγιο προτείνει επίκληση του άρθρου 122 της συνθήκης της Ε.Ε για «έκτακτες» ανάγκες ως προς την έκδοση κοινού χρέους, ώστε να ξεπεραστεί ο «σκόπελος» της ομοφωνίας. Είναι ο ίδιος μηχανισμός, που χρησιμοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα για να διατηρηθούν επ’ αόριστον «παγωμένα» τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη, απόφαση που έπρεπε να ανανεώνεται πριν κάθε έξι μήνες. Σε αυτή την περίπτωση, θα δοθεί η δυνατότητα έκδοσης κοινού δημόσιου χρέους με «εγγύηση» του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Πέραν των χωρών, που γενικά στέκονται αντίθετες ως προς την έκδοση κοινού χρέους, υπάρχουν και άλλα κράτη μέλη, που θεωρούν ότι η κίνηση αυτή αφενός θα δημιουργήσει νέο προηγούμενο επιβαρυντικό ως προς την ομοφωνία, αφετέρου θα μειώσει τα κονδύλια από τον νέο επταετή προϋπολογισμό.

Επομένως, σήμερα μια ομάδα εξακολουθεί να «πιέζει» για τη χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως προς το λεγόμενο δάνειο «αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία και παρά το ό,τι η απόφαση αυτή μπορεί να ληφθεί με ειδική πλειοψηφία, επιθυμούν και τη συμμετοχή του Βελγίου. Το δάνειο ύψους 90 δισ. ευρώ θα πρέπει να ενεργοποιηθεί από την 1η Απριλίου και θα εκταμιευθεί σε δόσεις την επόμενη διετία. Η Ουκρανία θα μπορεί να το αποπληρώσει, μόνο εάν η Ρωσία συμφωνήσει να καλύψει το κόστος των πολεμικών αποζημιώσεων. Εάν συμβεί αυτό, με τη σειρά της η Μόσχα θα μπορούσε να ανακτήσει το ποσό των «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων, που θα χρησιμοποιηθούν. Η αποπληρωμή αυτή σημαίνει κατά την Κομισιόν ότι δεν πρόκειται για «δήμευση» των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.

Το Βέλγιο ισχυρίζεται ότι είναι και για τον λόγο αυτό απαιτεί όλες τις προαναφερθείσες εγγυήσεις και «δικλείδες» ασφαλείας. Στο πλευρό του εσχάτως έχει την Βουλγαρία, τη Μάλτα αλλά και την Ιταλία, που ζητούν από τους Ευρωπαίους να εξετάσουν ενδελεχώς την πιθανότητα έκδοσης κοινού χρέους.

Συγκεκριμένα, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι ζήτησε να διερευνηθούν εναλλακτικές λύσεις και έχει εξελιχθεί στο πρόσωπο «κλειδί» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς έχει εκφράσει σοβαρές αμφιβολίες για την εμπορική συμφωνία με χώρες της Λατινικής Αμερικής (Mercosur), η οποία αρχικά αναμενόταν να οριστικοποιηθεί τις επόμενες ώρες.

Ουσιαστικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει κρίσιμες αποφάσεις, που θα καθορίσουν το μέλλον της και θα στείλουν ένα σημαντικό μήνυμα στον κόσμο: εάν δηλαδή είναι ικανή να προχωρήσει ενωμένη ή θα συνεχίσει να λαμβάνει ημίμετρα και να αναβάλλει αποφάσεις.

Η Σύνοδος της Ε.Ε, πάντως, διεξάγεται υπό την «πίεση» της παρουσίας περίπου 10,000 τρακτέρ στις Βρυξέλλες, καθώς οι αγρότες διαμαρτύρονται για την πιθανή υπογραφή της συμφωνίας Mercosur. Αντιπροσωπεία τους θα συναντηθεί το πρωί με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον αρμόδιο επίτροπο, Κρίστοφ Χάνσεν, ενώ το απόγευμα θα υπάρξουν διευρυμένες συνομιλίες με τη συμμετοχή και του επιτρόπου Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς.