Η ετήσια μαραθώνια συνέντευξη του Βλαντιμίρ Πούτιν επιβεβαίωσε και φέτος ότι δεν λειτουργεί ως βήμα δημόσιας λογοδοσίας, αλλά σαν ελεγχόμενη σκηνή μετάδοσης των σκέψεων του επικεφαλής του Κρεμλίνου.

Παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις ότι πρόκειται για έναν θεσμό «απευθείας επικοινωνίας» με τους πολίτες, η διαδικασία παραμένει σχολαστικά σκηνοθετημένη, με εκατομμύρια ερωτήματα να φιλτράρονται εκ των προτέρων και ελάχιστα περιθώρια αυθορμητισμού.

Η φετινή διοργάνωση πραγματοποιήθηκε σε περίοδο αυξημένης γεωπολιτικής έντασης. Με τον Ντόναλντ Τραμπ να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας συμφωνίας για την Ουκρανία έως το τέλος του έτους, Βρυξέλλες και Κίεβο παρακολουθούν με ανησυχία τις κινήσεις της Μόσχας.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πούτιν αξιοποίησε το πεντάωρο τηλεοπτικό γεγονός για να στείλει πολλαπλά μηνύματα προς το εσωτερικό ακροατήριο, τη Δύση και τους διεθνείς συνομιλητές του.

Πρώτο και κυρίαρχο θέμα ήταν, όπως αναμενόταν, ο πόλεμος στην Ουκρανία. Παρότι η λέξη «πόλεμος» παραμένει επισήμως απαγορευμένη στη ρωσική δημόσια σφαίρα, ο Πούτιν μίλησε ανοιχτά για τη σύγκρουση, υποστηρίζοντας ότι εξελίσσεται «σύμφωνα με το σχέδιο».

Τα όποια προβλήματα, είπε, οφείλονται σε «υπερβολική γραφειοκρατία».

Αξιοποιώντας ερωτήσεις στρατιωτικών ανταποκριτών, βετεράνων και συγγενών νεκρών στρατιωτών, καλλιέργησε την εικόνα μιας κοινωνίας που παραμένει ενωμένη και κοντά στη νίκη.

Σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή Αντρέι Κολεσνίκοφ, το μήνυμα που επιχειρεί να περάσει το Κρεμλίνο είναι ότι «μια ειρήνη με τους όρους της Ρωσίας είναι κοντά» και ότι η κοινωνική συναίνεση παραμένει ισχυρή, παρά τις ενδείξεις κόπωσης.

Δεύτερο συμπέρασμα ήταν ότι η ειρήνη, όπως την εννοεί ο Πούτιν, παραμένει απολύτως συνδεδεμένη με ρωσικούς όρους.

Αν και εμφανίστηκε πρόθυμος να «συζητήσει» μια συμφωνία, η ρητορική του θύμιζε έντονα τους δικούς του «λόγους» της εισβολής του 2022.

Αναφέρθηκε στο «καθεστώς του Κιέβου», το οποίο χαρακτήρισε προϊόν «πραξικοπήματος», επανέλαβε το αφήγημα περί «νεοναζισμού» και άφησε να εννοηθεί ότι η Ουκρανία θα πρέπει να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες ένταξης στο ΝΑΤΟ και να αποσυρθεί από ανατολικά εδάφη.

Για ακόμη μία φορά, επικαλέστηκε τις «ριζικές αιτίες» του πολέμου, δείχνοντας προς τη διεύρυνση της Συμμαχίας.

Το τρίτο μήνυμα αφορούσε την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Παρότι επαίνεσε την Κίνα και τη Λευκορωσία για τις σχέσεις τους με τη Μόσχα, επιτέθηκε λεκτικά στους Ευρωπαίους ηγέτες, τους οποίους κατηγόρησε για «ληστεία» λόγω των σχεδίων αξιοποίησης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων υπέρ της Ουκρανίας.

Στο στόχαστρό του βρέθηκε και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, τον οποίο επέπληξε για προειδοποιήσεις περί προετοιμασίας για πόλεμο μεγάλης κλίμακας.

Σε ερώτηση του BBC για ενδεχόμενη κλιμάκωση, ο Πούτιν διαβεβαίωσε ότι «δεν θα υπάρξουν νέες ειδικές στρατιωτικές επιχειρήσεις», εφόσον «γίνουν σεβαστά τα συμφέροντα της Ρωσίας».

Τέταρτο στοιχείο ήταν το μήνυμα προς το εσωτερικό ακροατήριο. Παρά την επιβράδυνση της οικονομίας και τον υψηλό πληθωρισμό, ο Πούτιν διαβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», επικαλούμενος στατιστικά στοιχεία και τις παρεμβάσεις των χρηματοπιστωτικών αρχών.

Υποστήριξε επίσης ότι νέοι, ακόμη και φοιτητές, κατατάσσονται εθελοντικά στον στρατό.

Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για περίπου ένα εκατομμύριο απώλειες και η μη αποστράτευση των επιστρατευμένων του 2022 δείχνουν τις δυσκολίες της Μόσχας να αναπληρώσει τις απώλειες.

Οπως σημειώνει ο Κολεσνίκοφ, ο Πούτιν «δεν δείχνει να ανησυχεί για το ανθρώπινο, οικονομικό ή ψυχολογικό κόστος» της συνέχισης της σύγκρουσης.

Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε για ακόμη μία φορά στις «παραδοσιακές αξίες».

Ο Πούτιν επανέλαβε την αντι-LGBTQ+ ρητορική του, παρουσιάζοντάς την ως κοινό ιδεολογικό έδαφος με άλλες συντηρητικές κοινωνίες και ως συνεκτικό στοιχείο του έθνους σε καιρό πολέμου.

Η επίκληση αυτών των αξιών λειτουργεί ως ιδεολογική κόλλα, συνδέοντας το μέτωπο με την εσωτερική πολιτισμική ατζέντα του Κρεμλίνου.

Ακόμη και οι σποραδικές «παραφωνίες» από μηνύματα πολιτών που εμφανίστηκαν στην οθόνη, χαρακτηρίζοντας την εκδήλωση «τσίρκο», δεν αρκούσαν για να αμφισβητήσουν τον βασικό σκοπό της: να επιβεβαιώσει ότι, παρά τις διεθνείς πιέσεις και την κόπωση της κοινωνίας, ο Πούτιν παραμένει προσηλωμένος σε έναν πόλεμο χωρίς ορατό τέλος και σε μια σύγκρουση με τη Δύση που παρουσιάζεται ως υπαρξιακή.

BBC: Τι είπε ο Πούτιν για τις διαπραγματεύσεις 

Παρά τις δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων ότι το 90% των εμποδίων για μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία έχει ξεπεραστεί μετά τις συνομιλίες στο Βερολίνο, οι τοποθετήσεις Πούτιν δείχνουν διαφορετική εικόνα.

Στα πρώτα λεπτά της συνέντευξης Τύπου, επανέλαβε ότι η Ρωσία είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις, αλλά μόνο υπό τους όρους που είχε παρουσιάσει στη συνεδρίαση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών το περασμένο καλοκαίρι.

Πρόκειται για το πιο σκληρό και μαξιμαλιστικό πλαίσιο απαιτήσεων της Μόσχας, το οποίο περιλαμβάνει την πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων από όλες τις περιοχές που η Ρωσία θεωρεί δικές της, εντός των διοικητικών τους ορίων, την άρνηση της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, την υιοθέτηση καθεστώτος ουδετερότητας και μη κατοχής πυρηνικών όπλων, καθώς και την «αποστρατιωτικοποίηση» και «αποναζιστικοποίηση» της χώρας – όροι που συνεπάγονται μειώσεις σε στρατό και εξοπλισμούς και πολιτικές αλλαγές που απαιτεί η Μόσχα.

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει σύγκλιση με τις συζητήσεις που είχαν την προηγούμενη εβδομάδα Ευρωπαίοι ηγέτες και αμερικανική αντιπροσωπεία με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, οι οποίες αφορούσαν πακέτο εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία.

Η εικόνα ότι η Ρωσία προετοιμάζεται για το τέλος του πολέμου υπονομεύθηκε περαιτέρω από τις επόμενες δηλώσεις Πούτιν, που αναφέρθηκε εκτενώς σε «επιτυχίες στο μέτωπο», ενώ έδωσε τον λόγο και σε αξιωματικό του στρατού, ο οποίος κατηγόρησε τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις για εγκλήματα κατά αμάχων, χωρίς να παρουσιαστούν αποδείξεις.

Οπως είχε ήδη καταστεί σαφές από την ομιλία του Πούτιν στο Κολέγιο του ρωσικού υπουργείου Αμυνας νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, η Ρωσία φαίνεται να προετοιμάζεται για τη συνέχιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων και το 2026.

Πηγή: Politico, BBC