Στα πρόθυρα κρίσης βρίσκονται οι Βρυξέλλες, καθώς οι οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας χαρακτηρίζονται «επείγουσες», απαιτείται «μεγάλη ένεση ρευστότητας, το αργότερο στα τέλη του τρέχοντος έτους», με τους επίσημους υπολογισμούς της Ε.Ε. να παραπέμπουν σε ποσά της τάξης των 52 δισεκατομμυρίων ευρώ, εντός του 2026. Ενώ την ίδια ώρα ο αμφιλεγόμενος σχεδιασμός της Κομισιόν για «αξιοποίηση» 140 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, έχει σκοντάψει στο Βέλγιο, που έχει κάθε λόγο να ανησυχεί ότι θα εμπλακεί σε νομικές περιπέτειες με τη Μόσχα.

Άλλωστε, η Σύνοδος Κορυφής της περασμένης Πέμπτης κατέδειξε ότι το πλάνο της Κομισιόν ήταν μάλλον επιφανειακό, καθώς δεν έλαβε υπόψη τον κίνδυνο που διατρέχει το Βέλγιο, αλλά ούτε και την ανησυχία που ενδέχεται να προκληθεί στις αγορές από την «αξιοποίηση» των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, σε περίπτωση που αυτή η «αξιοποίηση» εκληφθεί ως «κατάσχεση», κάτι που αντίκεται στο διεθνές δίκαιο και δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε μια δικαστική διαμάχη μεταξύ της Ρωσίας και του Βελγίου. Οι ενδεχόμενες αναταραχές που θα μπορούσαν να προκληθούν στις αγορές, ήταν κάτι που τέθηκε στη Σύνοδο Κορυφής, με ύφος προειδοποίησης, από την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ.

Κοινοτικές πηγές ανέφεραν στην «Κ», ότι «θα επιδιωχθεί νέα προσέγγιση των κοινοτικών θεσμών με τον πρωθυπουργό του Βελγίου, προκειμένου να παρασχεθούν εγγυήσεις προς τη χώρα του».

Ενώ γράφονταν αυτές ο γραμμές, το πρωί της Δευτέρας, κοινοτικές πηγές έλεγαν στην «Κ», ότι «θα επιδιωχθεί νέα προσέγγιση των (σ.σ. κοινοτικών) θεσμών με τον πρωθυπουργό του Βελγίου, προκειμένου να παρασχεθούν εγγυήσεις προς τη χώρα του ότι δεν θα αφεθεί μόνη, εάν υπάρξουν νομικές επιπλοκές με τη Ρωσία ή εάν για κάποιο λόγο απαιτηθεί η επιστροφή των παγωμένων κεφαλαίων, στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «αναλόγως εξελίξεων, είτε θα συγκληθεί έκτακτη Σύνοδος Κορυφής, είτε το ζήτημα θα αποτελέσει την ‘καυτή πατάτα’ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο, όταν οι οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας θα προσεγγίζουν το σημείο μηδέν».

Πάντως, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βέβερ, έχει ήδη υψώσει τον πήχη των προϋποθέσεων, προκειμένου να συναινέσει στην αξιοποίηση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, που βρίσκονται στο αποθετήριο τίτλων Euroclear. Το αποθετήριο τίτλων έχει την έδρα του στη βελγική επικράτεια και συνεπώς καθιστά το Βέλγιο υπεύθυνο για οποιαδήποτε ενέργεια, πόσο μάλλον εάν αυτή εκληφθεί ότι αντίκειται στο διεθνές δίκαιο. Κάτι για το οποίο έχει ήδη προειδοποιήσει το Κρεμλίνο, παραπέμποντας αφενός σε νομική διαμάχη, αλλά και στη λήψη μέτρων κατά του Βελγίου ή/και άλλων χωρών που θα επιχειρήσουν να κατασχέσουν περιουσιακά στοιχεία, τα οποία αν και παγωμένα, εξακολουθούν να ανήκουν στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας.

Στη Σύνοδο Κορυφής, ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ, έθεσε για πρώτη φορά μια προϋπόθεση, για την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στο Euroclear, η οποία βρήκε απροετοίμαστες τις Βρυξέλλες, καθώς και τα κράτη-μέλη. Ο Βέλγος πρωθυπουργός κάλεσε «κάποια κράτη-μέλη» που έχουν κι αυτά στο έδαφός τους παγωμένα κεφάλαια της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, να τα διαθέσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που απαιτούν να πράξει το Βέλγιο. Αν και ο Μπαρτ Ντε Βέβερ δεν κατονόμασε τα εν λόγω κράτη-μέλη, ξένοι διπλωμάτες έλεγαν στην «Κ» ότι πρόκειται κυρίως για τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια που βρίσκονται στις εν λόγω χώρες «είναι πολύ μικρότερα». Αν και τα μεγέθη των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων έχουν αναμφισβήτητα τη σημασία τους, η προϋπόθεση που θέτει το Βέλγιο είναι προφανέστατα αιτιολογημένη, καθώς το βάρος μιας τέτοιας ενέργειας, που ενδέχεται να οδηγήσει σε μια δικαστική διαμάχη, πυροδοτώντας σε νέα επίπεδα την αντιπαράθεση Ε.Ε.- Μόσχας, θα πρέπει επί της αρχής να αναληφθεί συλλογικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι από μια μόνο χώρα του ευρωπαϊκού κλαμπ. Έτσι, λοιπόν, ο Βέλγος πρωθυπουργός έριξε το γάντι σε «κάποια κράτη», λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «υπάρχουν τεράστια ποσά ρωσικού χρήματος σε άλλες χώρες, οι οποίες παραμένουν σιωπηλές σε αυτό το ζήτημα».

Κοινή ανάληψη κινδύνου

Η «κοινή ανάληψη» του κινδύνου σε συνδυασμό με τα «κενά» που χαρακτηρίζουν τον σχεδιασμό της Κομισιόν για την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων που βρίσκονται στο Euroclear, ενισχύουν δικαιολογημένα την ανησυχία του Βελγίου.

Κυρίως, διότι ο σχεδιασμός της Κομισιόν χαρακτηρίζεται από μια πρωτοφανή πολιτική αφέλεια, βασιζόμενος στην «υπόθεση» ότι θα δανειοδοτήσει την Ουκρανία αξιοποιώντας τα 140 δισεκατομμύρια ευρώ της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας –που βρίσκονται στο αποθετήριο τίτλων Euroclear– και εκλαμβάνοντας ως δεδομένο ότι τα χρήματα αυτά θα αποπληρωθούν και θα επιστραφούν από την Ουκρανία προς την Ε.Ε., στο πλαίσιο πολεμικών αποζημιώσεων που θα καταβάλει η Μόσχα. Είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός της Κομισιόν δεν λαμβάνει υπόψη το πιθανό σενάριο, η Ρωσία να μην καταβάλει αποζημιώσεις ή έστω να καταβάλει ποσά πολύ μικρότερα από αυτά που προσδοκούν οι Βρυξέλλες.

Σε μια τέτοια περίπτωση, λοιπόν, το Βέλγιο θα βρεθεί ξεκρέμαστο και εκτεθειμένο. Και θα πρέπει να επιστρέψει τα χρήματα του δανείου, κάτι που όπως πληροφορούμαστε έθεσε στις διμερείς συναντήσεις, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, ο πρωθυπουργός της χώρας, υποδεικνύοντας το βάρος που θα κληθούν να επωμιστούν οι φορολογούμενοι πολίτες, στο Βέλγιο.

Ο Μπαρτ Ντε Βέβερ δεν έκρυψε την ανησυχία του, λέγοντας ότι εάν η Ρωσία μπορέσει πράγματι να διεκδικήσει τα χρήματα για οποιονδήποτε λόγο… τα μετρητά πρέπει να είναι διαθέσιμα αμέσως», προσθέτοντας ότι «η εμπιστοσύνη των αγορών στο σύνολο του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος» θα βρισκόταν σε κίνδυνο. Ο Βέλγος πρωθυπουργός είπε μάλιστα ότι ρώτησε τους ομολόγους του, ηγέτες των κρατών-μελών, ποιος θα εγγυηθεί την ανάληψη του εν λόγω κινδύνου. «Δεν διαπίστωσα τσουνάμι ενθουσιασμού, για απάντηση αυτής της ερώτησης» είπε ο πρωθυπουργός του Βελγίου, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν υπάρχει διάθεση «κοινής ανάληψης του κινδύνου».

Κομισιόν και Κύπρος

Η Κομισιόν επιμένει να διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση, ότι οι ανησυχίες του Βελγίου είναι «υπερβολικές» και ότι η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων που βρίσκονται στο Euroclear, δεν θα εκληφθεί σε καμιά περίπτωση ως «κατάσχεση», ώστε να τίθεται θέμα νομικής διαμάχης με τη Μόσχα. Πάντως, οι ισχυρισμοί αυτοί της Κομισιόν, δεν συνοδεύθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής, με κάποια πειστική νομική φόρμουλα, η οποία να διασφαλίζει ότι η αξιοποίηση ποσού 140 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, θα γίνει με τρόπο που δεν θα αφήνει ξεκρέμαστο το Βέλγιο. Κοινοτικοί κύκλοι επαναλάμβαναν όσα δημοσίευσε η Οικονομική Καθημερινή την περασμένη εβδομάδα και φέρουν την Κομισιόν να προκρίνει την παροχή εγγυήσεων, από όλα τα κράτη-μέλη, στη βάση της δημοσιονομικής κλείδας του Ακαθαρίστου Εγχώριου Εισοδήματος (ΑΕΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που ληφθεί μια τέτοια απόφαση, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα κληθεί να παράσχει εγγυήσεις που αναλογούν στο 0,18% του συνόλου των δανείων που θα χορηγηθούν στην Ουκρανία, στο πλαίσιο των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Σημειώνεται ότι η Σλοβακία, διά του πρωθυπουργού Robert Fico, διαμήνυσε ότι δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε οποιοδήποτε πλάνο οικονομικής ενίσχυσης της Ουκρανίας, για αγορά στρατιωτικού υλικού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η Ουγγαρία που όπως και η Σλοβακία θεωρούνται οι συνήθεις ύποπτοι μπλοκαρίσματος των ευρωπαϊκών αποφάσεων που αφορούν στην Ουκρανία, έδειξε τάση αποστασιοποίησης στη Σύνοδο Κορυφής την περασμένη Πέμπτη. Ο Βίκτορ Όρμπαν επέλεξε να μείνει εκτός της αίθουσας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε όλη τη διάρκεια των συζητήσεων που αφορούν στο Ουκρανικό.