Το ημερολόγιο στον τοίχο έδειχνε 1988, τέλη του 1988 για την ακρίβεια, όταν δεκάδες χώρες – μεταξύ αυτών η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία – προχώρησαν στην αναγνώριση Παλαιστινιακού Κράτους, αποδεχόμενες έτσι τη σχετική ανακήρυξη που είχε μόλις προηγηθεί από την πλευρά του Γιασέρ Αραφάτ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO).

Ενδεικτικά του κλίματος που επικρατούσε τότε ήταν όσα είχε δημοσιεύσει η «Καθημερινή» στο φύλλο της 16ης Νοεμβρίου του 1988, σε άρθρο υπό τον τίτλο «Παλαιστινιακό κράτος δίχως εδάφη» στο πλαίσιο του οποίου ανέφερε: «Θύελλα χειροκροτημάτων σφράγισε την ανακήρυξη από το Εθνικό Παλαιστινιακό Συμβούλιο ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους τα ξημερώματα της Τετάρτης στο Αλγέρι, δίνοντας το έναυσμα για την αποδοχή μιας ιστορικής πλέον πραγματικότητας, που καθ’ όλη τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας έπαιρνε σάρκα και οστά μεσ’ από τις αλλεπάλληλες αναγνωρίσεις πολλών αραβικών και μη κρατών […] Με ψήφους 253 υπέρ, 46 κατά και 10 αποχές, το Συμβούλιο των Παλαιστινίων άνοιξε το δρόμο για ένα νέο κράτος, που όπως πολύ χαρακτηριστικά δήλωσε ο κ. Αραφάτ θα κυβερνηθεί από “ένα δημοκρατικό κοινοβουλευτικό σύστημα, βασισμένο στην ελευθερία έκφρασης, τον πολυκομματισμό, την ανεξιθρησκεία και την ισότητα των δύο φύλων”. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, η οποία συνδυάζεται με την αποδοχή του υπαρ. 252 ψηφίσματος του ΟΗΕ […], πρωτεύουσα του νέου κράτους θα είναι η Ιερουσαλήμ. Το κείμενο δεν καθορίζει τα σύνορα, με μόνη εξαίρεση τη μνεία που γίνεται στο σχέδιο του ΟΗΕ του 1947, το οποίο αναφερόταν σε δύο χωριστά κράτη, ένα εβραϊκό κι ένα αραβικό που θα μοιράζονταν την Παλαιστίνη. Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε χθες στο Αλγέρι ο Γιασέρ Αραφάτ […] επεσήμανε ότι “το μπαλλάκι ανήκει πια στις Ηνωμένες Πολιτείες…».

Επειδή μάλιστα ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος Σωτήρης Κωστόπουλος είχε εκδώσει ανακοίνωση στην οποία σημείωνε ότι η Ελλάδα «χαιρετίζει τη θαρραλέα απόφαση του Εθνικού Παλαιστινιακού Συμβουλίου να ανακηρύξει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ και των διεθνών κανόνων», η «Κ» ανέφερε σε εκείνο το δημοσίευμα της 16ης Νοεμβρίου ότι «η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που αναγνώρισαν το νέο παλαιστινιακό κράτος».

Στο φύλλο της αμέσως επομένης ημέρας ωστόσο, το τοπίο είχε αλλάξει αναφορικά με την αναγνώριση εκ μέρους της Αθήνας. Η Ελλάδα ακόμη δεν αναγνώρισε, αλλά «θα αναγνωρίσει σε λίγες ημέρες το ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος με ταυτόχρονη αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ», έγραφε η «Κ» στις 17 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο άρθρου υπό τον τίτλο «Οι Παλαιστίνιοι πανηγυρίζουν», επικαλούμενη «κύκλους της ελληνικής προεδρίας στο Στρασβούργο» (σ.σ. η Ελλάδα ασκούσε την προεδρία της ΕΟΚ το δεύτερο εξάμηνο του 1988). Ειρήσθω εν παρόδω, προφανώς κι αυτό στην πορεία διαψεύστηκε.

Εν τω μεταξύ ωστόσο, μόλις μια ημέρα μετά, το κλίμα είχε αλλάξει εκ νέου. «Μεγάλη διπλωματική αντεπίθεση ετοιμάζει το Ισραήλ, προκειμένου να μειώσει και να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που έχει προκαλέσει το θάρρος του Εθνικού Παλαιστινιακού Συμβουλίου να προχωρήσει στην ανακήρυξη νέου Παλαιστινιακού κράτους. Τα αντίμετρα των Ισραηλινών αναμένεται να είναι “φραστικά” και “πολεμικά” απέναντι στους Παλαιστινίους των κατεχομένων…», διαβάζουμε στο φύλλο της 18ης Νοεμβρίου, σε άρθρο υπό τον τίτλο «Αντίμετρα των Ισραηλινών».

Τα δημοσιεύματα εκείνου του τριημέρου (16, 17, 18 Νοεμβρίου) αποτελούσαν, στο μεγαλύτερο μέρος τους, μεταφράσεις τηλεγραφημάτων του πρακτορείου Associated Press, όπερ σημαίνει ότι μετέφεραν το κλίμα που επικρατούσε τότε διεθνώς σε σχέση με το Παλαιστινιακό κι όχι τόσο την όποια ελληνική οπτική.

Αλλες οι εποχές, «ίδιο» το πλαίσιο

Από τότε μπορεί να έχουν περάσει δεκαετίες, ωστόσο όσα είχε δημοσιεύσει η «Κ» εκείνο το τριήμερο του 1988 δείχνουν να σκιαγραφούν τον φαύλο κύκλο των αδιεξόδων που εξακολουθούν να πλαισιώνουν το Παλαιστινιακό εν έτει 2025, με σημείο αναφοράς όρους που πρωταγωνιστούσαν τότε κι εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν σήμερα, όπως είναι για παράδειγμα εκείνοι της «αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους», των «ισραηλινών αντιμέτρων», του ρόλου των ΗΠΑ («το μπαλάκι στις ΗΠΑ») αλλά και της σύγχυσης γύρω από τα όσα θα μπορούσαν να ακολουθήσουν στον απόηχο των αναγνωρίσεων και σε σχέση με αυτές.

Οι αριθμοί

Για την ιστορία, ως τα τέλη του 1988, οι χώρες που είχαν αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος ήταν σχεδόν 80. Οταν η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023, οι χώρες αυτές είχαν όμως ξεπεράσει τις 140. Πλέον, έπειτα σχεδόν δύο χρόνια πολέμου στη Γάζα, έχουν πια ξεπεράσει τις 150 και «ανεβαίνουν», καθώς το Παλαιστινιακό ρίχνει βαριά – και διχαστική – τη σκιά του πάνω από τις εργασίες της 80ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών που διεξάγεται επί του παρόντος στη Νέα Υόρκη.

Οπως άλλοτε έτσι και τώρα, άλλοι «πανηγυρίζουν» και άλλοι «καταδικάζουν».

Διαφορετικές προσεγγίσεις – νέα δεδομένα

1. Για τους «φίλους της Παλαιστίνης», το εν εξελίξει μπαράζ των νέων αναγνωρίσεων του παλαιστινιακού κράτους (από χώρες όπως η Βρετανία, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Αυστραλία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο κ.ά.) αποτελεί αν μη τι άλλο μια «δικαίωση» που ενισχύει τις παλαιστινιακές θέσεις, ενδεχομένως θέτοντας βάσεις ακόμη και για μελλοντικές διευθετήσεις προς την κατεύθυνση της λύσης των δύο κρατών.

•Σημαντική σημείωση υπ’ αριθμόν 1: Ειδικά η Γαλλία και η Βρετανία δεν είναι «τυχαίες» χώρες, αλλά μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με δικαίωμα βέτο στο Σ.Α.

•Σημαντική σημείωση υπ’ αριθμόν 2: Ολες αυτές οι νέες ανακοινώσεις, που ξεκίνησαν πέρυσι με την Ισπανία και τη Νορβηγία και συνεχίζονται φέτος, συνιστούν πια το πιο έντονο διεθνές κύμα αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους μετά το 2012, οπότε η Παλαιστίνη έλαβε καθεστώς παρατηρητή στα Ηνωμένα Εθνη.

•Σημαντική σημείωση υπ’ αριθμόν 3: Η προοπτική της λύσης των δύο κρατών που είχε επί σειρά ετών «ξεχαστεί», πλέον έχει επιστρέψει δυναμικά στο προσκήνιο.

2. Για τους «φίλους του Ισραήλ» ωστόσο από την άλλη πλευρά, όλες αυτές οι αναγνωρίσεις το μόνο που κάνουν είναι να «επιβραβεύουν» την επιθετικότητα των τρομοκρατών της Χαμάς, όπως έχει άλλωστε καταγγείλει κατ’ επανάληψη και ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου.

3. Ανεξάρτητοι παρατηρητές προειδοποιούν αναφερόμενοι στα πολύ πρακτικά «αντίμετρα» που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν από την πλευρά του Ισραήλ. Η (ακρο)δεξιά του Νετανιάχου (Μπεν Γκβιρ, Σμότριτς) καλεί ήδη, επί παραδείγματι, σε προσάρτηση της Δυτικής Οχθης.

Οι Ευρωπαίοι ωστόσο από την πλευρά τους, παραμένουν διχασμένοι. Η στάση της Γερμανίας για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετική από εκείνη της Ισπανίας ή της Γαλλίας στο συγκεκριμένο θέμα.

Οι νατοϊκοί επίσης παραμένουν διχασμένοι. Η στάση της Τουρκίας είναι, για παράδειγμα, πολύ διαφορετική από εκείνη της Γερμανίας έναντι του Ισραήλ.

Οι Αραβες από την άλλη μεριά, δείχνουν μεν ενωμένοι, ή τουλάχιστον πολύ πιο ενωμένοι από ό,τι την περίοδο 2017-2021, χωρίς όμως ακριβώς να είναι. Σε διπλωματικό επίπεδο καταδικάζουν όλοι μαζί εν χορώ την ισραηλινή ηγεσία, «παγώνουν» μια σειρά από διαδικασίες (βλ. Συμφωνίες του Αβραάμ) και απειλούν με (ήπια) αντίποινα (τύπου ανάκλησης πρεσβευτών ή αποκλεισμού των Ισραηλινών από μεμονωμένες εκθέσεις). Πρακτικά ωστόσο, προς το παρόν είναι σαφές ότι δεν επιθυμούν να έρθουν σε ουσιαστική ρήξη με το Ισραήλ.

Οσο για τη διοίκηση Τραμπ, εκείνη παραμένει επί της ουσίας αμετακίνητη στο πλευρό του Ισραήλ, ενώ όμως επιμένει παράλληλα και στα σχέδια περί «ριβιέρας» τα οποία προωθεί για τη μεταπολεμική Γάζα, σχέδια τα οποία άλλοι αποκηρύσσουν ως μεγαλεπήβολα ή απλώς ανέφικτα και άλλοι ως εξωφρενικά και παράνομα.

Ερωτήματα

•Μπορούν, άραγε, όλες αυτές οι νέες αναγνωρίσεις του παλαιστινιακού κράτους να έχουν κάποιο αξιοσημείωτο πρακτικό αντίκρισμα ή μήπως είναι κινήσεις κυρίως συμβολικού χαρακτήρα;

•Εάν δεν είχαν πρακτικό αντίκρισμα τις περασμένες δεκαετίες, γιατί να έχουν τώρα;

•Γίνεται αυτές οι αναγνωρίσεις να ασκήσουν πίεση στο Ισραήλ; Κι αν ναι, προς ποια κατεύθυνση: των δύο κρατών ή μήπως του ενός και εβραϊκού (που θα έχει απορροφήσει όλη την Παλαιστίνη και τους Παλαιστινίους);

Αντιφάσεις
Τα εν λόγω ερωτήματα ήταν επίκαιρα άλλοτε, το 1988 για παράδειγμα, όπως είναι επίκαιρα και τώρα. Οσο για τις απαντήσεις, εκείνες ακόμη… αναμένονται, αλλά πλέον μέσα σε ένα πλαίσιο οξυνόμενων αντιφάσεων.

«Η Παλαιστίνη βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής και εμείς σε ένα σταυροδρόμι. Ενώ η διεθνής πολιτική υποστήριξη για μια λύση δύο κρατών σπανίως ήταν ισχυρότερη από ό,τι τώρα, η κατάσταση στο έδαφος είναι χειρότερη από ποτέ», σχολιάζει μάλλον εύστοχα ο (γνωστός στα καθ’ ημάς λόγω Κυπριακού) Νορβηγός ΥΠΕΞ Εσπεν Μπαρθ Εϊντε.