Γιώργος Σκαφιδάς

Οι Ευρωπαίοι ήταν σαφείς: Εάν το Twitter, του πολυδισεκατομμυριούχου Έλον Μασκ, δεν συμμορφωθεί με τους νέους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act), μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπο με πρόστιμα ή ακόμη και με απαγόρευση της λειτουργίας του στην Ευρώπη.

Ο Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, Τιερί Μπρετόν, παρουσίασε τις ευρωπαϊκές θέσεις σε τηλεδιάσκεψη που είχε με τον ίδιο τον Μασκ την περασμένη εβδομάδα.

Σύμφωνα με όσα ανέφεραν τότε σε δημοσίευμά τους οι Financial Times, επικαλούμενοι πηγές με γνώση των συνομιλιών, ο Μπρετόν κατέστησε σαφές ότι το Twitter θα πρέπει, εάν θέλει να συμμορφωθεί με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις, να διασαφηνίσει τα κριτήρια βάσει των οποίων οι χρήστες του θα αποκλείονται από την πλατφόρμα, να αναλάβει δράση ενάντια στην παραπληροφόρηση και να αποδεχθεί εσωτερικό έλεγχο από ανεξάρτητο φορέα μέσα στο 2023.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο Μασκ παρουσιάστηκε από την πλευρά του, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας τηλεδιάσκεψης, να αποδέχεται ως «πολύ λογικές» τις ευρωπαϊκές αξιώσεις.

Η λίστα με τις υποχρεώσεις 

Όσα ζητούν πια οι Ευρωπαίοι από τις «πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες» όπως είναι το Twitter, παρουσιάζονται αρκετά αναλυτικά στον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

«Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA) περιλαμβάνει κανόνες για τις διαδικτυακές υπηρεσίες διαμεσολάβησης, τις οποίες χρησιμοποιούν εκατομμύρια Ευρωπαίοι καθημερινά. Όλοι οι διαμεσολαβητές διαδικτύου που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εντός της ενιαίας αγοράς, είτε είναι εγκατεστημένοι στην ΕΕ είτε εκτός αυτής, θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους νέους κανόνες», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.  

Ποιες είναι, όμως, συγκεκριμένα αυτές οι υποχρεώσεις για μια μεγάλη διαδικτυακή πλατφόρμα όπως είναι το Twitter;

Πιο αναλυτικά, στον ιστότοπό της η Κομισιόν αναφέρει ότι οι επιχειρήσεις που εμπίπτουν στην εν λόγω κατηγορία θα υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, να:

• Απαγορεύουν στοχευμένες διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά και διαφημίσεις που βασίζονται σε ειδικά χαρακτηριστικά των χρηστών
• Συνεργάζονται με την εθνικές Αρχές, σύμφωνα με εντολές
• Ανταλλάσσουν δεδομένα με Αρχές και ερευνητές  
• Συνεργάζονται για την αντιμετώπιση κρίσεων
• Επιτρέπουν εξωτερικούς και ανεξάρτητους ελέγχους
• Αναφέρουν αξιόποινες πράξεις
• Διαθέτουν σημεία επαφής και, εφόσον απαιτείται, νόμιμους εκπροσώπους
• Διαθέτουν μηχανισμούς καταγγελιών και προσφυγής για την εξωδικαστική επίλυση διαφορών
• Παρέχουν εκθέσεις διαφάνειας και αξιόπιστες πηγές επισήμανσης
• Λαμβάνουν μέτρα κατά των κακόπιστων κοινοποιήσεων
• Ακολουθούν κώδικες δεοντολογίας
• Επιτρέπουν στους χρήστες να μην δέχονται προτάσεις περιεχομένου που θα βασίζονται στην κατάρτιση προφίλ

Επόμενα βήματα

Βάσει όσων αναφέρονται στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν περιθώριο ως τον Φεβρουάριο του 2023, προκειμένου να αναφέρουν τον αριθμό των ενεργών χρηστών τους. Εν συνεχεία, με βάση αυτόν τον αριθμό των χρηστών, η Επιτροπή θα αξιολογήσει εάν μια πλατφόρμα θα πρέπει να χαρακτηριστεί πολύ μεγάλη (very large online platform – VLOP) ή όχι. Σημειώνεται ότι, ανάλογα με το μέγεθος της κάθε πλατφόρμας, καθορίζονται και οι υποχρεώσεις της έναντι των ευρωπαϊκών Αρχών. «Ειδικοί κανόνες προβλέπονται για τις πλατφόρμες που έχουν πάνω από το 10% των 450 εκατομμυρίων καταναλωτών στην Ευρώπη», όπως αναφέρεται.

Εν συνεχεία, αφού αξιολογηθεί ως προς το μέγεθός της, η κάθε οντότητα θα έχει στη διάθεσή της τέσσερις μήνες (άρα από τον Φεβρουάριο του 2023 πάμε στο καλοκαίρι του 2023) προκειμένου να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ευρωπαϊκή πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA). Μέσα στο ίδιο διάστημα, θα πρέπει να έχει παράσχει στην Κομισιόν και την πρώτη ετήσια αξιολόγηση κινδύνου.

Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε εάν ο αριθμός των ενεργών χρηστών του Twitter, που αναμένεται να παρουσιαστεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο, θα ξεπερνά τα 45 εκατομμύρια (το 10% δηλαδή των 450 εκατομμυρίων καταναλωτών στην Ευρώπη) ή όχι. Οι Ευρωπαίοι παρουσιάζονται να θεωρούν δεδομένο ότι θα τα ξεπερνά. Άλλες πηγές ωστόσο εκφράζουν αμφιβολίες. Το Bloomberg υποστηρίζει ότι εάν το Twitter καταφέρει να αποφύγει τον χαρακτηρισμό της «πολύ μεγάλη πλατφόρμας» και καταχωρισθεί απλά ως «πλατφόρμα», τότε θα μπορέσει να απαλλαγεί από σειρά «υποχρεώσεων» που θέλει τώρα να του φορτώσει η ΕΕ.

Ωστόσο, εάν αντιπαραβάλλει κανείς τις υποχρεώσεις των πλατφορμών και των πολύ μεγάλων πλατφορμών, όπως εκείνες καταγράφονται στον ιστότοπο της Κομισιόν, θα δει μεν διαφορές χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι απλές πλατφόρμες δεν έχουν υποχρεώσεις. Αντιθέτως, από τα συνολικά 19 σημεία, τα 13 είναι κοινά και στις δύο κατηγορίες.

Κώδικας ορθής πρακτικής 

Εν τω μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι προωθείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ένας νέος ενισχυμένος κώδικας ορθής πρακτικής για την παραπληροφόρηση, τον οποίο παρουσιάζονται μάλιστα να προσυπογράφουν όλοι οι «μεγάλοι» του διαδικτύου (Twitter, META, Microsoft, Google κ.ά.) οι οποίοι θα πρέπει ως τον Ιανουάριο του 2023 να έχουν στείλει σχετικές εκθέσεις με τις επιδόσεις τους (performance reports) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι σταθμοί του 2023 

Ως εκ τούτου, και με βάση όλα τα προαναφερθέντα, το Twitter του Μασκ έχει τουλάχιστον τρία προγραμματισμένα «ραντεβού» με τις ευρωπαϊκές Αρχές μέσα στο 2023: τον Ιανουάριο (κώδικας ορθής πρακτικής για την παραπληροφόρηση), τον Φεβρουάριο (αναφορά αριθμού ενεργών χρηστών) και εν συνεχεία το καλοκαίρι (συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ευρωπαϊκή πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, παροχή ετήσιας αξιολόγησης κινδύνου).

Παράλληλα, κάποια στιγμή μέσα στο 2023 η Κομισιόν αναμένεται να προχωρήσει και σε δικό της stress test προκειμένου να διαπιστώσει εάν η πλατφόρμα έχει όντως συμμορφωθεί με τους κανόνες του Digital Services Act.

Αμφιβολίες 

Αναλυτές του πρακτορείου Bloomberg εκφράζουν αμφιβολίες αναφορικά με τη δυνατότητα του Twitter να ανταποκριθεί πρακτικά σε όσα του ζητούν επί του παρόντος οι Ευρωπαίοι. Η βαθιά κρίση στην οποία βυθίστηκε η πλατφόρμα τους περασμένους μήνες, με τις χιλιάδες απολύσεις, τις εσωτερικές εκκαθαρίσεις, τις παλινωδίες δια στόματος Μασκ και τις εσωτερικές συγκρούσεις, έδωσε προς τα έξω μια εικόνα… φθοράς, δυσλειτουργιών, κλονισμού και αμφισβητούμενης προοπτικής.  

Έλον Μασκ – Τιερί Μπρετόν @ThierryBreton / Twitter

Μπρετόν και Μασκ 

Οι αναλυτές του Bloomberg αμφισβητούν ωστόσο παράλληλα και την ικανότητα των Ευρωπαίων να εφαρμόσουν στην πράξη το ίδιο το Digital Services Act που κόμισαν. «Η Ευρώπη πέρασε νέους κανόνες. Αυτό ήταν το εύκολο μέρος», έγραφε η Jillian Deutsch τον περασμένο Αύγουστο. «Μπορεί η Ευρώπη να ελέγξει τον Μασκ;», διερωτάται η ίδια σε σημερινό της άρθρο, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι προς το παρόν ο Έλον Μασκ δείχνει να παίζει καλά το «πολιτικό παιχνίδι» στην Ευρώπη. Πως; Διαβεβαιώνοντας τους Ευρωπαίους ότι παίρνει στα σοβαρά τους νέους κανόνες που εκείνοι θέλουν να του επιβάλουν, και ρίχνοντας γέφυρες προς την πλευρά του Επιτρόπου για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν. 

«Μπρετόν και Μασκ στην πραγματικότητα τα πηγαίνουν καλά», γράφει η Jillian Deutsch στο Bloomberg, επικαλούμενη τη συνάντηση που είχαν οι κ.κ. Μπρετόν και Μασκ την περασμένη άνοιξη στο Τέξας, σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις της Tesla, αλλά και την τηλεφωνική συνομιλία που είχαν οι δυο τους, με πρωτοβουλία του Μασκ, της αμέσως επομένη της εξαγοράς του Twitter από τον δισεκατομμυριούχο…