Με πήρε εκείνη τηλέφωνο. «Διάβασα όσα γράφεις για την τρίτη ηλικία», είπε. «Πρέπει να συνεχίσεις». Και άρχισε να μου διηγείται κομπιασμένα τη δική της εμπειρία. Που δεν ήταν μόνο δική της αλλά και τόσων άλλων, οι οποίοι μέσα από τα μηνύματά τους ψάχνουν δίοδο να μοιραστούν την απόγνωση και τον θυμό τους απέναντι σε ένα κράτος που παριστάνει το κράτος πρόνοιας, ενώ χρόνια τώρα εξαναγκάζει τους ηλικιωμένους και τις οικογένειές τους να χάνουν μέρα με τη μέρα την αξιοπρέπειά τους. Κοινωνικοί παρίες, αποκομμένοι από την πολιτεία στην οποία πρόσφεραν τον χρόνο και τα χρόνια τους και αφημένοι σε στέγες ευγηρίας που συχνά θυμίζουν προθάλαμους θανάτου, όσο κι αν οι αρμόδιοι διατείνονται για βοηθήματα, επιδόματα και «ποιοτικά κριτήρια ελέγχου». Στην πράξη η κρατική φροντίδα για την τρίτη ηλικία είναι θλιβερά ανεπαρκής και ποσώς δεν διασφαλίζει το αναφαίρετο δικαίωμα σε αξιοπρεπή γηρατειά. Η μητέρα της, είπε, διαμένει σε μια στέγη ευγηρίας από τις ακριβές –η ίδια το ζήτησε να πάει σε στέγη–, πλησιάζει τα ενενήντα, ήθελε φροντίδα και παρακολούθηση. Στην αρχή οι συνθήκες ήταν ανεχτές, παρότι όχι οι καλύτερες αφού οι πλείστοι διαμένοντες είναι με άνοια, δεδομένου ότι δεν υπάρχει κρατική στέγη γι’ αυτές τις περιπτώσεις. Υπήρχε ωστόσο καθαριότητα και κάποια περιποίηση. Μέσα σε λίγους μήνες το σκηνικό άλλαξε. Δεν ξέρει τι συνέβη –ίσως οικονομικοί λόγοι– όμως το προσωπικό λιγόστεψε, τα πιάτα έγιναν πλαστικά, η συμπεριφορά απέναντι στη μητέρα της και στην ίδια, σχεδόν απαξιωτική. «Αν σας αρέσει», ήταν το ύφος που εισέπραττε όταν τολμούσε να ζητήσει τα αυτονόητα. Μου περιέγραψε συγκεκριμένα περιστατικά, απέφυγε ωστόσο να ρίξει ευθύνες στο προσωπικό, κατανοούσε, είπε, το πρόβλημα της υποστελέχωσης, από την άλλη όμως αυτό δεν ήταν δικό της θέμα να λύσει ή των ενοίκων της στέγης. «Δεν έχει ούτε μια καρέκλα στο δωμάτιό της για να καθίσω πλάι της», μου είπε με τη φωνή σπασμένη, αναγκάστηκε να πάρει δικό της φορητό κάθισμα, συμπλήρωσε. «Είναι πολύ ψυχοφθόρο όλο αυτό, δεν ξέρω τι να κάνω. Πήγα κι αλλού, τα ίδια φαίνονται και χειρότερα. Πιάνεται η ψυχή σου», πρόσθεσε και η απελπισία της ήταν τόσο χειροπιαστή που ακύρωνε ένα-ένα κάθε κρατικό «επίτευγμα» παρουσιάζεται ως απόδειξη πρόνοιας και φροντίδας. Η μεγάλη εικόνα είναι απαράδεκτη και βαραίνει διαχρονικά τους πολιτικούς και τα κόμματα. Φανερώνει δε την πλήρη αποτυχία τους να επιδείξουν βούληση και ενσυναίσθηση απέναντι σε μια ηλικιακή ομάδα στην οποία –για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους– χρωστούν ό,τι οι ίδιοι σήμερα απολαμβάνουν. Η απόσταση ανάμεσα στην πραγματικότητα και στις εξαγγελίες τους είναι τεράστια και αν δεν παραδεχτούν τη χρόνια απραξία τους στο χτίσιμο δομών και υποδομών, ώστε ο πολίτης να μη φοβάται να γεράσει, τίποτα δεν θα αλλάξει. Σημαντικό να θυμίσω ότι όσα δικαιούνται οι ηλικιωμένοι τα έχουν ήδη πληρώσει με την εργασία τους. Αν δεν ξεκινήσουμε λοιπόν από τη συνειδητοποίηση ότι βρισκόμαστε στο μηδέν και τα όσα προσφέρονται τώρα είναι σταγόνα στον ωκεανό, η μόνη «πρόοδος» θα παραμείνει η προεκλογική εργαλειοποίηση του θέματος. Για τον κόσμο, όμως, που καθημερινά βιώνει αυτό το τεράστιο κενό, οι πολιτικοί είναι ήδη ηττημένοι. Καμία κουλτούρα ενσυναίσθησης, καμία ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος, παρά μόνο προσπάθειες να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα και να ρίξει ο ένας τις ευθύνες στον άλλο αντί να αναγνωρίσουν άπαντες τη χρόνια συστημική κακομεταχείριση της τρίτης ηλικίας. Κάθε μέρα, λίγο πριν πάει στη μητέρα της, την πιάνει, είπε, ένα τρέμουλο στα πόδια, κόβεται η ανάσα της, φοβάται με τι θα έρθει αντιμέτωπη. Και όταν επιστρέφει σπίτι νιώθει ανήμπορη να ασχοληθεί με οτιδήποτε άλλο. «Αγωνίζομαι να μην πάθω κατάθλιψη», μου είπε πριν κλείσουμε και αυτός είναι ένας λόγος σοβαρός, όπως όλοι –βουλευτές, κυβερνώντες, νυν και πρώην– λογοδοτήσουν και δράσουν άμεσα, γιατί στη θέση αυτής της γυναίκας βρίσκονται εκατοντάδες συμπολίτες μας.